Emerytura z urzędu

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz .U. nr 169, poz. 1412) wprowadziła szereg zmian do ustawy emerytalnej, tj. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2004 nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Nowym uregulowaniem, określonym w art. 27a, jest przyznawanie z urzędu prawa do emerytury zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy. Przepis ten obowiązuje od 1 stycznia 2006 r.

Emerytura przyznawana jest z urzędu, a więc osoba zainteresowana nie musi występować z wnioskiem o jej przyznanie.

Dla osoby urodzonej przed 1 stycznia 1949 r., która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, zamiast dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy przyznawana jest z urzędu emerytura, jeśli osoba ta podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykłady

Pan J. Kowalski, urodzony 10 października 1940 r., pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy. Zainteresowany udowodnił 13-letni okres składkowy. Krótki staż pracy nie jest przeszkodą w przyznaniu prawa do emerytury. Pan J. Kowalski otrzymał decyzję informującą o przyznaniu z urzędu prawa do emerytury. Pani A. Malinowska, urodzona 13 kwietnia 1945 r., pobiera tzw. rentę uczniowską. Przyznano prawo do tej renty, gdyż zainteresowana stała się całkowicie niezdolna do pracy w czasie uczęszczania do szkoły wyższej przed ukończeniem 25 roku życia. Pani A. Malinowskiej nie może być przyznane z urzędu prawo do emerytury, ponieważ nie udowodniła żadnego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu ani ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, nie wcześniej jednak niż od 1 stycznia 2006 r.

Prawo zaś do dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem przyznania prawa do emerytury.

W przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - emeryturę z urzędu przyznaje się od dnia, od którego podjęto by wypłatę renty, nie wcześniej jednak niż od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Przykład

Pan L. Zbysławski, urodzony 3 lutego 1941 r., jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wypłata renty była zawieszona ze względu na osiąganie przychodów w wysokości przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W lutym 2006 r. L. Zbysławski wystąpił z wnioskiem o odwieszenie wypłaty renty. Prawo do emerytury zostało przyznane od 3 lutego 2006 r.

Osoba, której zamiast dotychczasowej renty z tytułu niezdolności do pracy przyznano z urzędu emeryturę, może pobierać tę emeryturę bez względu na wysokość osiąganego przychodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jak również nie ma znaczenia, czy dotychczasowe zatrudnienie jest kontynuowane.

Można więc powiedzieć, że emerytura przyznana z urzędu traktowana jest w przypadku zawieszalności na takich samych zasadach jak renta z tytułu niezdolności do pracy dla osoby uprawnionej do emerytury w wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Przykład

Pani K. Lisińska, urodzona 30 kwietnia 1940 r., pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy i jednocześnie wykonuje zatrudnienie w wymiarze 3 etatu. Od 1 stycznia 2006 r. uzyskała uprawnienia do emerytury z urzędu. Wypłata emerytury będzie dokonywana, mimo faktu kontynuowania zatrudnienia u tego samego pracodawcy, u którego zainteresowana była zatrudniona przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Przyznaną z urzędu emeryturę oblicza się na zasadach określonych w art. 53 i 56 ustawy emerytalnej. Tak obliczona emerytura nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

W przypadku gdy osoba uprawniona jest do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a nie ma okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny, emerytura przyznana z urzędu nie może być podwyższona do kwoty najniższej emerytury.

Przykład

Pani J. Nowicka, urodzona 9 marca 1945 r., jest częściowo niezdolna do pracy i pobiera rentę w wysokości 520,00 zł. Przy ustalaniu wysokości renty został uwzględniony 10-letni okres składkowy. Od 1 stycznia 2006 r. p. J. Nowicka uzyskała prawo do przyznanej z urzędu emerytury. Fakt przyznania emerytury nie wpłynie na podwyższenie kwoty świadczenia. Pani J. Nowicka nadal będzie otrzymywała 520,00 zł, a więc mniej niż wynosi kwota minimalnej emerytury.

Przyznane z urzędu emerytury będą podlegały waloryzacji. Waloryzowana będzie podstawa wymiaru i kwota obliczonej emerytury. W przypadku gdy emerytura z urzędu wypłacana jest w gwarantowanej wysokości równej rencie z tytułu niezdolności do pracy, podwyższeniu w ramach przeprowadzanej waloryzacji będzie podlegała podstawa wymiaru i kwota emerytury wypłacana w wysokości gwarantowanej.

Emeryturę przyznaną z urzędu Zakład Ubezpieczeń Społecznych oblicza od podstawy wymiaru renty. Na wniosek osoby, której przyznano emeryturę z urzędu, świadczenie może być jednak ponownie obliczone od podstawy wymiaru składek z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z okresu ostatnich 20 lat poprzedzających rok zgłoszenia wniosku albo z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku. W przypadku zgłoszenia wniosku w tej sprawie, do obliczenia podstawy wymiaru i wysokości emerytury przyjmuje się kwotę bazową z miesiąca zgłoszenia wniosku.

Istnieje również możliwość ponownego ustalenia części socjalnej emerytury od nowej kwoty bazowej dla osoby, która po przyznaniu renty z tytułu niezdolności do pracy udowodniła co najmniej 30 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Do emerytury przyznanej z urzędu mają również zastosowanie przepisy dotyczące przeliczania świadczeń emerytalno-rentowych. Taka emerytura może więc być przeliczona na zasadach określonych w art. 110, 111, 112 i 113 ustawy emerytalnej. Możliwe jest ponowne ustalenie wysokości emerytury w wyniku przeliczenia podstawy jej wymiaru (art. 110 i 111) bądź poprzez doliczenie dodatkowo udowodnionego okresu składkowego i nieskładkowego (art. 112 i 113).

Do przyznanej emerytury z urzędu mają zastosowanie przepisy dotyczące zbiegu świadczeń. Emerytura może być pobierana np. w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową - w proporcji określonej dla tego rodzaju świadczeń. Może więc być pobierana cała renta powiększona o połowę emerytury albo emerytura powiększoną o połowę renty.