Stare Zasady

Dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Przy ustalaniu prawa do emerytury nie ma znaczenia długość okresu, jaki upłynął od zakończenia kariery zawodowej do osiągnięcia wieku emerytalnego.
Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. nabywają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, oraz po udowodnieniu okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszącego 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Zachowana została także dla tej grupy wiekowej możliwość przejścia na emeryturę po osiągnięciu wymienionego wyżej wieku emerytalnego, lecz przy skróceniu o 5 lat okresu składkowego i nieskładkowego (tj. po udowodnieniu 15 lat okresu składkowego i nieskładkowego - w przypadku kobiet i 20 lat - w przypadku mężczyzn).

W odróżnieniu od obowiązujących przed 1 stycznia 1999 r. przepisów nie jest wymagane osiągnięcie wieku emerytalnego w okresie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia. Emerytura ta, z uwagi na krótszy wymagany staż, nie jest objęta gwarancją podwyższenia jej wysokości do kwoty najniższego świadczenia, w przypadku gdy po obliczeniu jej wysokość będzie niższa od najniższej emerytury.

Okresami uwzględnianymi przy ustalaniu prawa do emerytury są:

okresy składkowe, tj. okresy za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub za które nie było obowiązku opłacenia składki, uznane przez ustawodawcę za okresy składkowe, okresy nieskładkowe, tj. okresy bezczynności zawodowej z określonych przez ustawodawcę przyczyn, np. okres sprawowania opieki nad małym dzieckiem; okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 uwzględnionych okresów składkowych, okresy uzupełniające, tj. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, które uwzględnia się, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są krótsze od okresu wymaganego do uzyskania świadczenia; okresy uzupełniające uwzględnia się w rozmiarze brakującym do okresu wymaganego do uzyskania świadczenia, okresy pobierania, przysługującej z Funduszu, renty z tytułu niezdolności do pracy. Okresy te uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury w zakresie niezbędnym do jej przyznania dla osoby, która osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn i utraciła prawo do tej renty.

Dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r.

Dla tej grupy osób zachowano możliwość skorzystania z przejścia na emeryturę na zasadach analogicznych jak dotychczasowe, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

1. osoby te nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego,
2. warunki do uzyskania emerytury zostaną spełnione do 31 grudnia 2007 r.,

Możliwość ta została zachowana dla:

1. pracowników,
2. ubezpieczonych będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze,
3. osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną bez względu na to, czy są pracownikami czy też ubezpieczonymi opłacającymi składki na własne ubezpieczenie z tytułu wykonywania tej działalności,
4. górników,
5. kolejarzy.

Ubezpieczeni mogą przejść na emeryturę:

Kobiety: - po osiągnięciu 55 lat, jeżeli udowodniły co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo - po osiągnięciu 55 lat, jeżeli udowodniły co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz jednocześnie zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy, Mężczyźni: - po osiągnięciu 60 lat, jeżeli udowodnili co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy. Poza podanymi warunkami wymagane jest, aby: ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, wnioskodawca był pracownikiem oraz w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawał w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wnioskodawca jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ostatnim więc ubezpieczeniem, jakiemu przed zgłoszeniem wniosku musiała podlegać osoba ubiegająca się o emeryturę, musi być ubezpieczenie pracownicze. Warunek pozostawania ostatnio pracownikiem należy uznać za spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony pobierał: zasiłek dla bezrobotnych lub też dobrowolnie kontynuował ubezpieczenie, jeśli w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawał w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy.

Warunek pozostawania w stosunku pracy przez okres co najmniej 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy ubezpieczenia nie jest wymagany, jeżeli w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wnioskodawca był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tak więc osoba, która przechodzi z renty na emeryturę nie musi legitymować się sześciomiesięcznym okresem ubezpieczenia pracowniczego, o którym mowa wyżej. Ubezpieczenie pracownicze musi być jednak ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu podlegał rencista.

Podane warunki muszą być spełnione w dniu poprzedzającym dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Warunku pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunku dotyczącego 6 miesięcy ubezpieczenia pracowniczego w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym nie wymaga się od wnioskodawcy, który podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez cały okres wymagany do przyznania emerytury. Dotyczy to np. do 55-letniej kobiety, która ostatnio wykonywały np. pozarolniczą działalność gospodarczą, ale udowodniła 30- lub 20-letni (w razie całkowitej niezdolności do pracy) okres ubezpieczenia pracowniczego; dla 60-letniego mężczyzny okres ten wynosi 25 lat (przy jednoczesnym stwierdzeniu całkowitej niezdolności do pracy).

Warunki posiadania wymaganego wieku, stażu pracy oraz całkowitej niezdolności do pracy muszą być spełnione do 31 grudnia 2007 r. Nie oznacza to, że zgłoszenie wniosku w sprawie emerytury musi również nastąpić do końca 2007 r. Po tej dacie można również zgłosić wniosek o emeryturę. Prawo do emerytury zostanie przyznane a podjęcie jej wypłaty będzie uzależnione od rozwiązania stosunku pracy.

Na mocy przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. nr 167, poz. 1397) uchylono przepis wymieniający wśród warunków wymaganych do przyznania prawa do emerytury rozwiązanie umowy o pracę. Tak więc, obecnie (od 16 września 2005 r.) w celu uzyskania prawa do emerytury nie jest wymagane rozwiązanie umowy o pracę. Osoba spełniająca warunki wiekowe i stażowe uzyska prawo do emerytury bez konieczności rozwiązywania umowy o pracę. Wypłata przyznanego świadczenia zostanie jednak zawieszona, bez względu na wysokość osiąganego przychodu, ponieważ emeryt kontynuuje zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego było wykonywane zatrudnienie przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Na mocy przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. zostały też zmienione uregulowania dotyczące nauczycieli. Nauczyciele, urodzeni po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich - dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy, zachowują prawo do emerytury bez względu na wiek w ciągu dziewięciu lat od dnia wejście w życie wymienionej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Możliwość skorzystania z wcześniejszego przejścia na emeryturę mają więc ci nauczyciele, którzy nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego a warunki stażowe, jak i dotyczące rozwiązania stosunku pracy, spełnią do 31 grudnia 2007 r.

Szczególne uregulowanie zostało stworzone (art. 184 ustawy) pracownikom tej grupy wiekowej:

• - zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w tym w górnictwie i na kolei, a także
• - ubezpieczonym z tytułu działalności twórczej lub artystycznej,

którzy wymagany okres składkowy i nieskładkowy (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn) oraz wymagany dla danego stanowiska (branży) okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osiągnęli nie później niż do 31 grudnia 1998 r.

Osoby te będą mogły przejść na wcześniejszą emeryturę w wieku określonym przez dotychczasowe przepisy (wiek ten waha się od 40 do 55 lat dla kobiet i od 45 do 60 lat dla mężczyzn), pod warunkiem nieprzystąpienia do jednego z otwartych funduszy emerytalnych, nawet gdy wiek osiągną po 31 grudnia 2007 r., i rozwiązania umowy o pracę. W tym przypadku, wśród warunków wymaganych do przyznania prawa do emerytury zostało zachowane rozwiązanie stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.