Wojna o nasze emerytury. Jak inwestować w czasach niepewności gospodarczej?

Fundusze emerytalne nie są systemowo przygotowane do radzenia sobie z niepewnością rynkową, a dyskusja na temat systemu emerytalnego powinna skupić się nad kwestią modernizacji całego systemu i uelastycznienia polityki inwestycyjnej, a nie nad kwestią likwidacji, czy ograniczania wpłat do systemu. Obecnie polityka inwestycyjna OFE skupiona jest na inwestycji typu _ kup i trzymaj _ w polskie akcje i obligacje.

Podejście to prowadzi do nadmiernej koncentracji aktywów w naszym regionie i narażenia naszych oszczędności na ryzyka specyficzne dla Polski. Wyobraźmy sobie na przykład, że nasze Państwo bankrutuje, albo że nasz rynek akcji wchodzi w 20-letnią bessę, analogiczną do bessy w Japonii. Każdorazowo realizacja scenariusza skrajnego oznaczać będzie poniesienie znacznych strat przez emerytów oraz obniżenie komfortu życia na emeryturze. Jak więc OFE powinny komponować portfel inwestycyjny?

Po pierwsze, należy zacząć od celu inwestycyjnego, jakim powinno być nie osiągnięcie określonych relatywnych benchmarków, a po prostu długoterminowy wzrost wartości lokat, przy możliwie niskiej korelacji z sytuacją na rynkach finansowych oraz aktywnym zarządzaniu portfelem inwestycyjnym. OFE powinny tym samym operować w modelu funduszu absolutnej stopy zwrotu.

Po drugie, należy znacznie poszerzyć mandat inwestycyjny, co pozwoli na większą dywersyfikację i elastyczność zarządzającego. Obecnie, nawet jeżeli zarządzający funduszu emerytalnego uważa, że polskie akcje i obligacje są przewartościowane, to i tak jest zmuszony systemowo do inwestowania w te instrumenty. Portfele OFE powinny mieć możliwość inwestowania na całym świecie i szerokiej dywersyfikacji geograficznej, według klucza analizy fundamentalnej akcji i obligacji. Jeżeli zarządzający uważa, że nie ma na rynku atrakcyjnych lokat, powinien mieć możliwość utrzymania znacznej pozycji w gotówce.

Po trzecie, należy poszerzyć spektrum inwestycyjne o alternatywne klasy aktywów, na wzór portfeli inwestycyjnych budowanych przez fundusze stworzone przez amerykańskie uniwersytety. Fundusze emerytalne powinny mieć możliwość inwestowania: w surowce i aktywa rzeczowe - jeżeli zarządzający uważają, że istnieje znaczne ryzyko inflacyjne, w fundusze venture capital i private equity - gdzie wyniki zależą w dużej mierze od umiejętności managerów, w fundusze hedgingowe - niszowe strategie inwestycyjne generujące tzw. Alfę, w fundusze zarządzane komputerowo (_ managed futures _) - ich wyniki są niezależne od rynków finansowych i zabezpieczają inwestora przez znaczną zmiennością i wreszcie OFE powinny móc wykorzystywać szerzej rynek opcji i CDS, aby móc zabezpieczać się przed ryzykami wydarzeń ekstremalnych.

Współczesny inwestor powinien reprezentować aktywne podejście do zarządzania portfelem, monitorować płynność inwestycji, reagować na zmiany systemowe w ekonomii. Budując portfel, należy dbać o możliwie szeroką dywersyfikację i wykorzystywać instrumenty o możliwie odmiennych profilach ryzyka, w tym inwestycje alternatywne oraz instrumenty pochodne. OFE nie powinny być w tym wypadku wyjątkiem.