A kto pisał te prawa do brania od PRACODAWCY PIENIĘDZY NIE ZA PRACĘ ALE ZA MACIERZYŃSTWO??????
Jesteś w ciąży? Poznaj swoje prawa i przywileje w pracy
Właśnie dowiedziałaś się, że zostaniesz mamą? Sprawdź, jakie przysługują Ci prawa i jakie obowiązki wobec Ciebie ma Twój pracodawca. Czy wolno mu zmusić Cię do pracy na nocną zmianę? Czy ma prawo wysłać Cię w delegację? Ile godzin dziennie wolno Ci pracować przy komputerze? Pamiętaj, że ciąża to okres szczególnej ochrony przed szkodliwymi warunkami pracy.
Wszystkie przywileje związane z ciążą przysługują Ci, jeżeli jesteś zatrudniona na umowę o pracę. Nie możesz z nich skorzystać, gdy masz podpisaną jedynie umowę o dzieło lub zlecenia albo gdy pracujesz na własny rachunek, prowadząc działalność gospodarczą.
Poinformuj pracodawcę
Gdy dowiesz się, że jesteś w ciąży, powinnaś wziąć od lekarza zaświadczenie potwierdzające Ten fakt i jak najszybciej przedstawić je swojemu pracodawcy. Nie odkładaj rozmowy z szefem na ostatnią chwilę. Ciąża i macierzyństwo to nie tylko wyzwanie dla Ciebie, ale i konieczność przeorganizowania przez Twojego pracodawcę sytuacji w firmie.
Zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciąże to także sygnał dla szefa, że Twój stosunek pracy od tego momentu podlega ochronie i że zyskujesz szczególne przywileje, z których możesz korzystać.
Ważne:
Zaświadczenie nie musi być wystawione przez lekarza ginekologa. Równie dobrze może to być lekarz pierwszego kontaktu.
Nie bój się zwolnienia
W czasie ciąży pracodawca nie może dać Ci wypowiedzenia ani rozwiązać z Tobą umowy o pracę. Od tej zasady istnieją wyjątki:
• ogłoszenie upadłości lub likwidacji zakładu pracy – pracodawca rozwiązuje z Tobą umowę za wypowiedzeniem, ale termin rozwiązania uzgadnia z zakładową organizacją związkową;
Jeśli pracodawca nie jest w stanie zapewnić Ci w tym czasie innego zatrudnienia, przysługują Ci wszystkie świadczenia określone w Kodeksie pracy. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia.
• zwolnienie dyscyplinarne – gdy zaistniały przesłanki, by rozwiązać z Tobą umowę bez wypowiedzenia z Twojej winy i reprezentująca Cię zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę;
Pracodawca może się z Tobą rozstać, gdy przykładowo ciężko naruszyłaś obowiązki pracownicze, popełniłaś przestępstwo lub w sposób zawiniony utraciłaś uprawnienia niezbędne do wykonywania pracy.
• okres próbny – gdy jesteś zatrudniona na krócej niż miesiąc.
W przypadku gdy szef wręcza Ci wypowiedzenie, a wkrótce okazuje się, że byłaś wtedy w ciąży lub zaszłaś w ciążę w okresie wypowiedzenia, to wypowiedzenie to traktuje się jako niebyłe.
Jeśli natomiast sama złożyłaś wypowiedzenie albo wniosek o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron i w chwili składania tych dokumentów byłaś nieświadoma swojego stanu, masz prawo uchylić się od skutków swojego oświadczenia jako złożonego pod wpływem błędu (art. 84 Kodeksu cywilnego).
Pamiętaj, że umowy o pracę na okres próbny przekraczający miesiąc, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy ulegają przedłużeniu do dnia porodu. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy termin zakończenia takiej umowy przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Jeżeli jesteś np. w drugim miesiącu ciąży i w tym czasie przypada okres rozwiązania umowy o pracę, to umowa ta rozwiąże się.
Zastrzeżenie:
Miesiące ciąży ustala się według kalendarza księżycowego, gdzie jeden tydzień równa się 7 dniom, a jeden miesiąc to 4 tygodnie, czyli 28 dni. Równocześnie przyjmuje się, że pierwszym dniem ciąży jest pierwszy dzień ostatniej menstruacji ciężarnej pracownicy.
Umowa przedłużona do dnia porodu rozwiązuje się z tym dniem, a Ty zachowujesz prawo do zasiłku macierzyńskiego. Co istotne, nie masz jednak prawa do urlopu macierzyńskiego i wychowawczego.
Kiedy pracodawca nie przedłuży Ci umowy mimo zaawansowanej ciąży? Na przedłużenie umowy nie możesz liczyć, gdy:
• jesteś zatrudniona na czas określony na zastępstwo za innego pracownika, przebywającego np. na długim zwolnieniu lekarskim lub urlopie wychowawczym,
• jesteś pracownikiem tymczasowym, zatrudnionym przez agencję pracy tymczasowej.
W obu przypadkach umowa wygasa z upływem terminu, na jaki została podpisana.
Ważne:
Zakaz wypowiedzenia Ci umowy obejmuje także okres, kiedy przebywać będziesz na urlopie macierzyńskim. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Urlop macierzyński.
Czego nie wolno Ci robić
W czasie ciąży nie możesz być zatrudniona na stanowiskach, gdzie praca jest szczególnie uciążliwa lub szkodliwa dla zdrowia. Zakaz ten ma charakter bezwzględny. Oznacza to, że pracodawca nie może zatrudnić Cię, nawet gdy zgadzasz się na pracę w określonych warunkach. Nie wolno mu również wymagać od Ciebie wykonywania tych prac, gdy nie zgłosiłaś ciąży, ale jest ona widoczna.
Listę prac zabronionych w czasie ciąży zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. (patrz: podstawa prawna). Są to m.in. prace:
• w których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną przekraczają wskazane w przepisach normy,
• w których graniczne wartości obciążenia fizycznego dopuszczalnego dla kobiet przekraczają 1/4 wartości podstawowych (np. dorywcze przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej 5 kg, a w przypadku pracy wiążącej się z przenoszeniem ciężarów częściej niż 4 razy na godzinę – o masie przekraczającej 3 kg),
• w pozycji wymuszonej (np. praca przy taśmie),
• w pozycji stojącej – ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej,
• gdy hałas przekracza 65 dB,
• w miejscu, gdzie temperatura powietrza zmienia się o ponad 15ºC,
• w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące, promieniowanie nadfioletowe oraz działanie pola elektromagnetycznego,
• przy obsłudze monitorów ekranowych – powyżej 4 godzin na dobę,
• na wysokości – poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem, oraz wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach,
• w wykopkach, zbiornikach, kanałach,
• w warunkach obniżonego lub podwyższonego ciśnienia (np. praca nurków),
• w warunkach zagrożenia biologicznego związanego z pracą z zainfekowanymi zwierzętami lub ryzykiem zarażenia się: wirusem zapalenia wątroby typu B, ospy wietrznej i półpaśca, różyczki, HIV,
• gdy istnieje ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego (np. gaszenie pożarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego, usuwanie skutków awarii, prace z materiałami wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych oraz obsłudze rozpłodników),
• w warunkach narażenia na działanie substancji rakotwórczych, substancji chemicznych (tj. rtęć, ołów, mangan, preparaty do ochrony roślin itp.), a także w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli wartość ich stężeń przekracza 1/3 najwyższych dopuszczalnych norm.
Pracodawca może dowolnie rozszerzyć tę listę w regulaminie pracy i dodać do niej np. prace związane z nowymi technologiami, których wpływ na zdrowie kobiety i dziecka nie jest jeszcze do końca znany.
Masz prawo odmówić pracy, gdy szef nie zmienił warunków na bezpieczne dla Twojego zdrowia. Nie jest to naruszeniem obowiązków pracowniczych. Pracodawca nie może Cię za to ukarać albo zwolnić dyscyplinarnie.
Ważne:
Lekarz może wydać zaświadczenie, w którym określi inne niż ujęte w rozporządzeniu warunki pracy szkodliwe dla ciężarnej. Może stwierdzić, że ze względów zdrowotnych nie wolno Ci wykonywać dotychczasowych zajęć, nawet jeśli nie jest to praca uciążliwa lub szkodliwa. Taka sytuacja może wystąpić, gdy np. pracujesz długo przy komputerze lub dużo podróżujesz samochodem lub samolotem. Pracodawca ma obowiązek zastosować się do wskazań lekarza.
Jeśli jesteś zatrudniona na stanowisku, które bezwzględnie jest dla Ciebie zabronione (np. w laboratorium przy groźnych substancjach chemicznych), szef musi przenieść Cię do innej pracy. Gdy natomiast pracujesz w zabronionych przez prawo warunkach (np. przekroczone są normy hałasu, temperatury lub praca wymaga zbyt dużego wysiłku fizycznego), pracodawca powinien wyeliminować czynniki zagrażające Twojemu zdrowiu i bezpieczeństwu. Jeżeli nie da się tego zrobić, zostajesz przeniesiona na inne stanowisko. W przypadku gdy nie jest to możliwe, szef powinien zwolnić Cię na niezbędny czas z obowiązku świadczenia pracy.
Ważne:
W każdej z wyżej wskazanych sytuacji (gdy pracujesz krócej, na innym stanowisku lub w ogóle nie przychodzisz do pracy) zachowujesz prawo do pełnego wynagrodzenia.
Nie pozwól na obniżenie wynagrodzenia
Gdy jesteś w ciąży, pracodawcy nie wolno wypowiedzieć Ci dotychczasowych warunków pracy. Nie ma też prawa zmniejszyć Ci pensji. Jeśli jednak Twój szef jest zmuszony do przeniesienia Cię na inne stanowisko pracy i wiąże się to z obniżeniem Twojego wynagrodzenia, to przysługuje Ci dodatek wyrównawczy do wysokości pensji, jaką dostawałaś dotychczas.
Pamiętaj o specjalnych przywilejach
Podczas ciąży nie wolno Ci pracować:
• po godzinach – szef nie może Ci zlecać godzin nadliczbowych,
• w nocy (czyli od 21.00 do 7.00) – jeśli taką pracę wykonywałaś dotychczas, pracodawca musi zmienić Ci rozkład zajęć i umożliwić wykonywanie pracy poza porą nocną.
Zastrzeżenie:
Jeśli jest to niemożliwe lub niecelowe, pracodawca może przenieść Cię do innej pracy. Gdy nie ma takiej możliwości, powinien zwolnić Cię z obowiązku świadczenia pracy, przy zachowaniu prawa do dotychczasowego wynagrodzenia.
Bez Twojej zgody szef nie może:
• zatrudniać Cię w systemie przerywanego czasu pracy (gdy w środku dnia jest obowiązkowa nawet kilkugodzinna przerwa, której nie wlicza się do czasu pracy),
• wysyłać Cię w delegacje poza stałe miejsce pracy.
Ważne:
Kobieta w ciąży może maksymalnie pracować 8 godzin dziennie. Jeśli byłaś zatrudniona w innym systemie pracy, np. w systemie tzw. równoważnego czasu pracy (praca co drugi dzień po 12 godzin), pracodawca ma obowiązek to zmienić.
Jeśli zdarzy Ci się chorować podczas ciąży, masz prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru wynagrodzenia.
Pamiętaj też, że przed porodem możesz wykorzystać co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego.
Zwolnienie na badania
Pracodawca ma obowiązek zwalniać Cię z pracy na zlecone przez lekarza badania medyczne przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli nie możesz zgłosić się na nie poza godzinami pracy.
Za czas nieobecności należy Ci się normalne wynagrodzenie. Pracodawca oblicza je tak, jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
Szef nie może odmówić Ci zgody na wyjazd na badania, nawet jeśli musisz na nie jeździć przez kilka dni z rzędu.
Po urodzeniu dziecka
Po urodzeniu dziecka masz prawo do urlopu macierzyńskiego. O wymiarze urlopu i przysługujących Ci na nim przywilejach piszemy tutaj.
Po powrocie z urlopu macierzyńskiego, jeśli karmisz piersią, przysługują Ci dodatkowe przerwy, które wlicza się do czasu pracy:
• dwie przerwy po 30 minut – gdy pracujesz dłużej niż 6 godzin dziennie,
• jedna przerwa półgodzinna – gdy pracujesz od 4 do 6 godzin,
• dwie przerwy po 45 minut – gdy karmisz więcej niż jedno dziecko (bliźniaki, wieloraczki).
Zastrzeżenie:
Jeżeli czas pracy jest krótszy niż 4 godziny dziennie, przerwy nie przysługują. Z przerw nie można też korzystać, gdy dziecko karmione jest „sztucznie”.
Co istotne, możesz połączyć dwie przerwy w jedną dłuższą, później zaczynać lub wcześniej kończyć pracę – odpowiednio o godzinę lub półtorej godziny. W tym celu występujesz do swojego szefa ze stosownym wnioskiem.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, dopóki Twoje dziecko nie ukończy 14 lat, masz prawo do 2 dodatkowych wolnych dni w roku (poza urlopem wypoczynkowym) na opiekę nad dzieckiem.
Dni wolne niewykorzystane w danym roku kalendarzowym nie przechodzą na następny rok.
Ważne:
Z uprawnienia do wolnego na opiekę skorzystać może tylko jeden z pracujących rodziców.
Sankcje karne
Pracodawca, który narusza przepisy o uprawnieniach związanych z rodzicielstwem, popełnia wykroczenie i podlega karze grzywny od 1000 do 30 000 zł (art. 281. p. 5 Kodeksu pracy).
Podstawa prawna
1) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.);
2) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. z 1996 r. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.).
Magdalena Stec
Zobacz też:
Urlop macierzyński
Urlop wychowawczy
TO JEST PRAWDZIWA PRZYCZYNA NIŻSZYCH ZAROBKÓW KOBIET NIŻ MĘŻCZYZN, BO PRACODAWCA NIE MUSI ZA ZUS, KTÓREMU PŁACI CAŁY CZAS UBEZPIECZENIOWE SĄAŁDKI NA WYPADEK CHOROBY I MACIERZYŃSTWA JESZCZE PŁACIĆ ZA RODZENIE DZIECI. NASZE PANSTWO NIE WYWIĄZUJE SIĘ Z SWOICH KONSTYTUCYJNYCH OBOWIAZKÓW PRZEŻUCAJĄC KOSZTY OCHRONY MACIERZYŃSTWA NA PRACODAWCÓW MIMO, ŻE SKRUPULATNIE I OD PRACODAWCÓW I OD PRACOWNIKÓW POBIERA SKŁADKI UBEZPIECZENIOWE KTÓRE PRZEPUSZCZA NA BIUROKRACJĘ I NIEWYPŁĄCA ŚWIADCZEŃ Z TYTUŁU UBEZPIECZENIA ALE NAKAZUJE WYPŁĄCAĆ ŚWIADCZENIA PRACODAWCOM CO POWODUJE ŻE ZATRUDNIENIE KOBIET JEST DROŻSZE NIŻ MĘŻCZYZN WIĘC ABY TO WYRÓWNAĆ PRACODAWCY STARAJĄ SIĘ ZABEZPIECZYĆ PRZED WYZYSKIEM PAŃSTWA. BO PRZY RÓWNYCH PŁACACH KOBIETA JEST KOSZTOWNIEJSZA W UTRZYMANIU NA TAKIM SAMYM STANOWISKU PRACY NIŻ MĘŻCZYZNA