Tajemnica WIBOR-u

Obecnie większość banków kalkuluje oprocentowanie w opraciu o WIBOR. Jest to oprocentowanie pożyczek jakich banki udzielają sobie nawzajem. Najczęściej stosowany jest WIBOR 3-miesięczny (3M) zdarzają się jednak stopy „krótsze” i „dłuższe”. Długość WIBOR-u w danym banku ma ostatnio spore znaczenie. Dlaczego? Rynek spodziewa się w najbliższym czasie wzrostu stóp w związku z czym rosną 6- i 12-miesięczne stawki WIBOR. Obecnie różnica między stopą 1-miesięczną, a roczną sięga 1 pkt proc (patrz wykres poniżej).



Jednocześnie, nawet WIBOR 1- i 3-miesięczny są sporo wyższe od stopy referencyjnej NBP. To zjawisko wynika z kilku przyczyn. Pierwszą jest niska płynność w sektorze bankowym. Ministerstwo Finansów zgromadziło ostatnio ogromne rezerwy po to, by uzupełnić sobie ewentualne niedobory we wpływach z podatku VAT (skutek nowych zasad rozliczania z tego podatku w ramach UE). Pieniądze te nie trafiły jednak do banków, lecz na lokaty MF w NBP. W efekcie banki komercyjne mają mniej pieniędzy do pożyczania, a więc muszą pożyczać go drożej.

Kolejną przyczyną nadwyżki WIBOR-u ponad stopę interwencyjną jest ryzyko polityczne. Inwestorzy nie są jeszcze pewni jaki będzie nowy rząd i czy na pewno uda mu się wdrożyć oszczędnościowy plan wicepremiera Hausnera. Inwestorzy, którzy ponoszą wyższe ryzyko żądają wyższego zysku np. z obligacji czy bonów skarbowych. Wzrost rynkowych stóp procentowych przekłada się oczywiście na WIBOR.

Oba wymienione zjawiska mają – miejmy nadzieje – charakter przejściowy. Jeśli MF przestanie drenować system bankowy, a nowy rząd (zakładając, że powstanie) weźmie się za wdrażanie kolejnych oszczędnościowych ustaw wówczas nadwyżka WIBOR-u nad stopą interwencyjną powinna się obniżyć. Co więcej, jeśli spodziewane podwyżki nastąpią (a zagrożenie inflacyjne będzie na tyle słabe, by nie pojawiła się konieczność zaaplikowania następnych) wówczas stopy WIBOR ponownie „zbliżą się” do siebie.

Ile może wynosić 3-miesięczny WIBOR za 6 czy 9 miesięcy? Można tu skorzystać z prognozy rynku kontraktów terminowych na stopę procentową (FRA). Kontrakt FRA 6/9, który mówi nam o tym jakiego poziomu WIBOR 3M rynek spodziewa się za 6 miesięcy notowany jest obecnie na poziomie 6,85 proc. FRA 9/12 (WIBOR 3M za 9 miesięcy) kosztuje 7,2 proc. Takie są prognozy rynku. Czy się spełnią? Nie wiadomo.

Co bank to obyczaj

Wpływ podwyżek stóp procentowych na WIBOR będzie wiec dość złożony. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej jeśli przenalizujemy stosowane przez banki mechanizmy kalkulowania oprocentowania. Najczęściej nie jest tak, że koszt kredytu to aktualny WIBOR (1-, 3 lub 6-miesięczny) powiększony o marżę.

Na przykład w PKO Banku Polskim w każdym kolejnym kwartale oprocentowanie liczone jest w oparciu o tzw. WIBOR S-3M. Jest to średnia z notowań WIBOR-u 3M między 25. dniem drugiego miesiąca poprzedniego kwartału a dniem 24. miesiąca trzeciego. Do końca czerwca obowiązuje więc WIBOR S-3M wyliczony na podstawie danych z lutego i marca kiedy 3-miesięczy WIBOR był trochę niższy – średnio wyniósł ok. 5,49 proc. Obecnie WIBOR 3M to ok. 5,9 proc. Jeśli na takim poziomi utrzyma się do końca czerwca wówczas oprocentowanie w PKO BP od lipca będzie o 0,4 pkt proc. wyższe. Wskaźnik zmienności, czyli procent o jaki musi spaść WIBOR S-3M z kwartału na kwartał, by znalazło to odbicie w oprocentowaniu kredytu wynosi w tej chwili 0,2 pkt proc.

Inaczej jest w Banku BPH. Bank licząc oprocentowanie dla klienta zaciągającego kredyt bierze pod uwagę aktualny WIBOR – jednak nie 3-, a 6-miesięczny. Stawka ta wynosi obecnie ok. 6,4 proc., czyli o 0,9 pkt proc. więcej niż stopa bazowa w PKO BP. Bank BPH aktualizuje oprocentowanie rzadziej niż PKO BP – raz na sześć miesięcy.

Ciekawą „sztuczkę” zastosował Bank Millennium. Oprocentowanie kredytów w PLN ustala on na podstawie 3-miesięcznego WIBOR-u. Oprocentowanie aktualizowane jest często, bo raz na miesiąc. W kolejnym miesiącu obowiązuje stopa bazowa z ostatniego dnia miesiąca poprzedniego. Jest jednak pewien haczyk - różnica między stopą obowiązująca np. a marcu (czyli z ostatniego dnia lutego) a stopą, która miałaby obowiązywać w kwietniu (z ostatniegi dnia marca) musi być przynajmniej równa określonemu przez bank wskaźnikowi zmienności.

Jeszcze rok temu, gdy kończył się cykl obniżek stóp procentowych wskaźnik zmienności był wysoki – wynosił +/- 1 pkt proc. Oznaczało to, że oprocentowanie kredytów nie spadało, gdy stopy procentowe z miesiąca na miesiąc spadły o mniej niż 1 pkt proc. Teraz, gdy jest ryzyko wzrostu stóp procentowych wskaźnik zmienności wynosi już +/- 0 pkt proc. Każdy wzrost stóp przekłada się na wzrost oprocentowania w Banku Millennium.

Korzystniejsze zasady ustalania oprocentowanie ma Bank Pekao. W danym miesiącu obowiązuje stopa bazowa równa średniej z notowań WIBOR 3M od 1. do 25. dnia miesiąca poprzedniego (a nie stawka z dnia ostatniego jak w Millennium). Obowiązuje też wskaźnik zmienności, który obecnie wynosi 0,25 pkt proc. Dzięki niemu, stopa bazowa w Banku Pekao utrzymywała się na poziomie 5,66 proc. przez kilka miesięcy (mimo nieznacznych podwyżek WIBOR-u). Niestety między 1. a 25. maja 2004 r. średnia stawka WIBOR 3M wyniosła 5,99 proc., a więc od 1. czerwca tyle właśnie wynosi stopa bazowa w Banku Pekao SA.

Wysokość parametru zmienności jest zapisywana w umowie kredytowej więc nie może być zmieniana w stosunku do umów już zawartych. W Banku Millennium zasady zmiany oprocentowania kredytu opisane są w regulaminie, a wysokość samego parametru w tabeli opłat i prowizji.

Na koniec Nykredyit Bank Hipoteczny. To jedyny bank, który oblicza oprocentowanie na podstawie WIBOR-u rocznego (1Y) Bank aktualizuje oprocentowanie raz na rok – 1 października. We wrześniu ubiegłego roku., gdy bank rozpoczynał działaność, WIBOR 1Y został przyjęty na poziomie 5,4 proc. Było to trochę mniej niż aktualna stopa rynkowa. Marże banku nie należą do wysokich – w efekcie klient ma szanse uzyskać oprocentowanie od 6,45 do 7,25 proc. Co będzie po 1 października? Obecnie roczny WIBOR to ok. 6,9 proc.! Jeśli dodatkowo wzrośnie po podwyżce stóp wówczas klientów Nykredit może czekać w październiku przykra niespodzianka.