Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał trzy decyzje, w których zakwestionował postanowienia zawarte w aneksach do umów kredytowych nieprecyzyjnie określające zasady ustalania kursów walut obcych, w oparciu o które banki przeliczają raty kredytów. W efekcie funkcjonujących zapisów banki mają możliwość subiektywnego kształtowania kursów walutowych, stanowiących podstawę ustalania wysokości rat płaconych przez kredytobiorców. Podstawą do zajęcia się sprawą były sygnały od konsumentów, podano.
"Stosowane przez banki kryteria dotyczące ustalania tzw. spreadu rażąco naruszają interesy konsumentów. Kredytobiorcy nie mają możliwości sprawdzenia, w jaki sposób banki wpływają na kursy walut publikowane w ich tabelach i w efekcie, czy nie naliczają im zbyt wysokich rat kredytu. Banki poprzez zapisy klauzul niedozwolonych zapewniły sobie możliwość subiektywnego ustalania wysokości kursów walutowych, w efekcie czego konsumenci mogli płacić zawyżone raty kredytów. Jest to sytuacja niedopuszczalna. Zasady ustalania zobowiązań finansowych muszą być uczciwe, przejrzyste i weryfikowalne przez konsumentów" - powiedział prezes UOKiK Tomasz Chróstny, cytowany w komunikacie.
Kursy ustalane przez banki są określane przez nie dowolnie - w oparciu o pojęcie "średniego kursu walutowego na rynku międzybankowym" (Santander BP, BNP Paribas BP), który nie jest zdefiniowany w żadnych przepisach. Postanowienia odsyłają do serwisu Reuters (BNP Paribas BP, Santander BP, Bank Millennium), nie precyzując, o którą dokładnie stronę internetową serwisu chodzi. Z wyjaśnień BNP Paribas Bank Polska i Santander Bank Polska wynika, że są to płatne serwisy dostępne wyłącznie dla instytucji finansowych, podkreślono.
Wątpliwości budzą także postanowienia, w którym BNP Paribas Bank Polska i Santander Bank Polska określające prawo do zmiany źródła danych, jeśli kursy walutowe w serwisie Reuters przestaną być dostępne - banki nie wskazują jednak ich nazw.
BNP Paribas Bank Polska ponadto wylicza kursy w oparciu o "średnie rynkowe kursy walut" i wartość Współczynnika Korygującego Kupna (WKK) oraz Współczynnika Korygującego Sprzedaży (WKS). Zgodnie z postanowieniami wartości WKK i WKS zależą od zmienności kursów na rynku międzybankowym, płynności poszczególnych walut oraz konkurencyjności oferowanych klientom kursów walut. Są to - zdaniem UOKiK - określenia niejasne i nieprecyzyjne, niemożliwe do zweryfikowania przez klientów banku.
Dodatkowo Bank Millennium zastrzega, że "wartości kursu kupna i wartości kursu sprzedaży z Tabeli Kursów Walut Obcych mogą odbiegać od kursu bazowego o nie więcej niż 10%", a kurs ustalony przez Santander Bank Polska może odbiegać o 1% od prezentowanego przez Reuters. W przypadku BNP Paribas Bank Polska m.in. "wysokość spreadu walutowego nie może być większa niż 10% średniego rynkowego kursu waluty". Banki nie wskazały jednak, jakimi kryteriami kierują się, ustalając odchylenia kursu kupna i kursu sprzedaży. Informacje te powinny być podawane w sposób przejrzysty, jednoznaczny i niebudzący żadnych wątpliwości interpretacyjnych - tak aby każdy kredytobiorca mógł bez problemu sprawdzić, jak wysoka będzie jego rata i czy została ustalona w oparciu o rzetelnie wyliczony kurs sprzedaży waluty obcej, podkreślono.
"Nieakceptowalne są również postanowienia odsyłające kredytobiorców do kursów umieszczonych w tabelach opłat i prowizji, bowiem żaden z wymienionych banków nie określa, kiedy i ile razy dziennie te tabele będą sporządzane oraz publikowane. Kredytobiorca nie wie, po którym konkretnie kursie bank przeliczy ratę. Istnieje więc możliwość, że bank narzuci konsumentom najkorzystniejsze dla siebie stawki. Tym samym mają możliwość swobodnego kształtowania wysokości zadłużenia konsumentów" - czytamy dalej.
BNP Paribas już zapowiedział, że odwoła się od decyzji Urzędu do sądu.
"Bank uważa, że zakwestionowane postanowienia nie naruszają praw konsumentów i skorzysta z możliwości odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania odwoławczego, decyzja nie ma wiążących skutków dla klientów Banku. Oznacza to, że postanowienia zawarte w aneksach pozostają w mocy" - podkreślił bank.
Za stosowanie klauzul niedozwolonych prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył następujące kary:
BNP Paribas Bank Polska - 26 625 686 zł
Bank Millennium - 10 464 213 zł
Santander Bank Polska - 23 634 055 zł.
Decyzje w podobnych sprawach prezes UOKiK wydał już wobec: Deutsche Bank Polska (prawie 7 mln zł kary) i Getin Noble Bank (prawie 13,5 mln zł). Urząd prowadzi także postępowania wobec kolejnych 4 banków: Raiffeisen Bank International AG (wcześniej: Raiffeisen Bank Polska), PKO BP, BPH, Pekao SA, przypomniano.
