Co trzecia promocja jest oszustwem

- _ W większości przypadków konsumenci ufają komunikatom reklamowym i nie starają się ich sprawdzić _ - przyznaje w rozmowie z Money.pl Kamila Kurowska z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Z badań przeprowadzonych na zlecenie UOKiK wynika, że ponad połowa z nas (54 proc.) kupuje pod wpływem impulsu. 39 proc. uważa, że robi to rzadko. Ale już co siódmej osobie zdarza się to często (14 proc.), a co setnej nawet bardzo często (1 proc.).

Bez zastanowienia kupują zwykle osoby powyżej 60 roku życia (9 proc.), z wykształceniem podstawowym (8 proc.) oraz będące w złej sytuacji materialnej (10 proc.). I - co wydaje się tu kluczowe - 44 proc. konsumentów nie jest wstanie wykryć fałszywych informacji zawartych w reklamach produktów.

Co druga osoba lubi czytać reklamy i informacje o produktach. Także co drugi z nas (53 proc.) sprawdza cenę produktu przed jego zakupem. Tylko 3 proc. konsumentów tego nie robi.

| Najczęstsze przykłady nadużyć według UOKiK |
| --- |
| Manipulowanie ceną: - podawanie cen z końcówką (cena nie jest ceną okrągłą, ale zmniejszoną o kilka gorszy) - tworzenie korzystnej ceny odniesienia (zasada kontrastu: przyzwyczajenie klientów do wysokiej ceny, a następnie obniżenie jej do poziomu normalnego - planowanego od samego początku) - oznaczenia: _ za jedyne... _ - podawanie niepełnych cen (do ceny należy doliczyć podatek)
; przykład: bilety za złotówkę w liniach lotniczych - do podanej ceny należy jednak doliczyć prowizje, opłaty lotniskowe, koszty związane z opłaceniem biletu kartą kredytową. Karty lojalnościowe: - pozorne korzyści - na podstawie danych o naszych zakupach przygotowywane są zindywidualizowane oferty skierowane do konkretnego klienta - więcej kupujemy, mimo że czegoś nie potrzebujemy. Promocje cenowe i wyprzedaże (wzrost sprzedaży sięga kilkudziesięciu, czasami kilkuset procent): - downsizing (zaniżona waga przy zachowaniu tej samej ceny, np. chipsy, których opakowanie w większej części wypełniona jest powietrzem) -
gratis (często koszt zakupu produktu bez prezentu jest znacznie niższy; bywa, że musimy zapłacić za prezent mimo, że pierwotnie miał on być jedynie formą zachęty do zakupu danego towaru) - różnice między ceną na opakowaniu, a ceną zakodowaną w czytnikach lub kasach fiskalnych - przekreślanie ceny, która nigdy nie obowiązywała - likwidacje sklepów, prawo limitu (_ oferta ważna do _, _ liczba miejsc limitowana _; nakazy - polecenia _ Kup teraz _, _ Zamów teraz _) |

Inspekcja pod koniec 2007 roku poddała ocenie wiele rodzajów promocji. Zbadano 112 placówek w tym 100 funkcjonujących w ramach dużych sieci handlowych. Badaniem objęto 5210 produktów. Nieprawidłowości wykryto w 1812 z nich, co stanowi 34,8 proc.

_ Więcej nieprawidłowości dotyczyło produktów żywnościowych (prawie 40 proc.) niż produktów nieżywnościowych (32 proc.). _

Wynikiem kontroli było m.in. nałożenie 67 mandatów karnych na łączną kwotę 15,1 tys. zł. Najwięcej nieprawidłowości dotyczyło nierzetelnego informowania o cenach towarów.

Zastrzeżenie inspektorów wzbudziła nieuczciwa praktyka przedsiębiorców związana z przekreśleniem cen sugerowanych jako dotychczasowe, które w rzeczywistości nigdy nie obowiązywały.

W co piatym badanym produkcie taka dotychczasowa cena była zawyżona (20,9 proc.).

| Przykład: Telewizor LCD Samsung 40 C LE40R51B - w cenie promocyjnej - 6 849 zł i podanej przekreślonej cenie dotychczasowej 10 999 zł - jak wynika z dokumentacji cena rzeczywiście stosowana przed promocją to 6 999 zł. |
| --- |

Jednym z ważniejszych zagadnień objętych kontrolą, ze względu na duże zainteresowanie konsumentów, było sprawdzanie wyrobów oferowanych w zestawach z gratisami. Często zdarzało się, że klient w rzeczywistości płacił za pozornie darmowy dodatek. Nieprawidłowości wykryto w co siódmym oferowanym gratisie (13,2 proc.).

| *Przykład: *Proszek do prania REX Soda Bicarbonate Effect 3 kg + 1,5 kg gratis oferowano w cenie 19,99 zł podczas, gdy w tym samym miejscu można było kupić ten sam proszek, ale bez gratisu o 6 zł taniej. |
| --- |

Zbadano także, czy ceny na oferowanych towarach są oznaczone w sposób prawidłowy. Na co czwartym oferowanym artykule (27,6 proc.) cena nie spełniała odpowiednich kryteriów. Brak było np. ceny obowiązującej przed promocją lub w ogóle jej na produkcie nie było.

Sprawdzono również prawidłowość wyliczania cen jednostkowych, a więc ceny za litr, kilogram, metr, sztukę, itp. Nieprawidłowości wykryto w prawie co szóstym produkcie (14,8 proc.).

| *Przykład: * Przy partii płynu do płukania SILAN w cenie 19,99 zł oferowanym w zestawie promocyjnym 2 + 1 gratis (1L/1op.) - na wywieszce podano cenę jednostkową 6,66 zł/l (wyliczono z uwzględnieniem gratisu). |
| --- |

W trakcie kontroli stwierdzono także, że w prawie 2,6 proc. przypadków ceny na opakowaniach lub w zamieszczone w gazetkach promocyjnych w rzeczywistości różniły od tych w kasie.

| Przykład: Przyprawa do warzyw na wywieszce miała cenę 4,04 zł, a w kasie 4,49 zł; piwo 4x0,5 l na wywieszce cena 7,69 zł natomiast w kasie 7,78 zł; karkówka cena za 1 kg 15,49 zł - w kasie 16,99 zł; kawa w cenie 4,13 zł za opakowanie - w kasie 3,99 zł; sos pieczeniowy cena na wywieszce 4,99 zł, w kasie 3,89 zł; sok jabłkowy w cenie 2,75 zł za 1 l, a w gazetce i kasie 2,29 zł. |
| --- |

- _ Nieprawidłowości niekoniecznie spowodowane są złą wolą, ale na przykład nieznajomością przepisów _ - wyjaśnia Kamila Kurowska z UOKiK-u. - _ Nie ma tu reguły czy są to sklepy większe czy mniejsze. Niemniej przedsiębiorcy liczą, że konsekwencje związane z wprowadzeniem konsumentów w błąd ich nie dotyczą - dodaje . _

| Jakie kary może nałożyć Inspekcja Handlowa |
| --- |
| Inspekcja Handlowa może nałożyć mandat w momencie, gdy inspektor podczas kontroli stwierdzi, że naruszone zostały przepisy ustawy o cenach np. nieuwidocznienie ceny na produkcie, brak wywieszki cenowej czy brak ceny jednostkowej towaru na wywieszce. Większość mandatów dotyczy właśnie tych nieprawidłowości. Art. 96 § 1 Kodeksu wykroczeń mówi, iż w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł. Zgodnie z przepisami inspektor może wystawić mandat karny w kwocie do 500 zł. Jeżeli w opinii wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej stwierdzone nieprawidłowości w tym zakresie są znaczne, bo dotyczą dużej liczby produktów, może skierować wniosek o ukaranie za wykroczenie do sądu grodzkiego, który może nałożyć grzywnę, w tym przypadku w wysokości do 1500 złotych. |

| Miejsca gdzie przeprowadzano kontrolę |
| --- |
| TESCO, ROSSMANN, DINO, AUCHAN, REAL, AVANS, OBI, BIEDRONKA, NOMI, CARREFOUR, ELECTRO WORLD, KAUFLAND, LIDL, INTERMARCHE, LEROY MERLIN, IKEA, ALBERT, E'LECLERC, Drogeria i Market EKO, CASTORAMA, NETTO, MEDIA MARKT, SATURN POLSKA, STOKROTKA, ALMA, BILLA, BOMI, PIOTR I PAWEŁ, Drogeria NATURA, POLO MARKET, CONFORAMA, PRAKTIKER, JYSK, PLUS DISCOUNT, ALDIK, PEPCO, IGA, PLUS DISCOUNT, PSS SPOŁEM, SAVIA, ,,MARCPOL" oraz mniejsze lokalne markety. |

_ Być może od strony prawnej takiej promocji nie można niczego zarzucić, ale problem polega na tym, że zwykle nikt w salonie nie poinformuje nas, że możemy żądać wypełnienia oferty promocyjnej w inny sposób. Choćby dostarczenia produktu przez firmę drogą kurierską. _

A oto przykład promocji jednego z operatorów telefonii stacjonarnej i dostarczyciela internetu.

_ Zamawiając neostradę tp w opcji 1 Mb lub wyżej, otrzymasz najnowszy Microsoft Office 2007 dla Użytkowników Domowych tylko za 1 zł z VAT! _ - oto tekst zamieszczony na ulotce promocyjnej TP SA jaką można otrzymać w salonach sprzedaży.

Mimo że na ulotce jest napisane, że _ neostrada tp zapewnia każdemu nieograniczone możliwości korzystania z internetu _, nie do końca zapewnia się wszystkim uprawnionym jednakowy dostęp do promocyjnego Office-a. Może się bowiem zdarzyć, że programu w salonie zabraknie.

W opisywanym przypadku sprzedawca w jednym z salonów TP SA nawet słowem nie wspomniał o promocji, o której klient musiał dowiedzieć się na poczekaniu z ulotki. A gdy ten upomniał się o promocyjny produkt, sprzedawca oświadczył, że nie ma szans na jego uzyskanie, ponieważ zapas w punkcie TP został wyczerpany.

_ Problem nie polega na tym, że promocyjnego produktu zabrakło ale, że jako konsumenci jesteśmy nieuczciwie traktowani. _

W takiej sytuacji najlepiej jest poprosić o regulamin promocji, dokładnie go przejrzeć i nie przejmować się kilometrową kolejką jaka zapewne ustawiła się już do naszego stoiska. Jak każdy mamy prawo dokładnie wczytać się w treść zasad. Jeśli w regulaminie nie jest napisane, że promocja trwa do wyczerpania zapasów _ w danym punkcie sprzedaży _, jesteśmy w pełni uprawnieni do otrzymania promocyjnego produktu.

Pozostało tylko dzwonienie na infolinię i żądanie dostarczenia produktu drogą przesyłki, której koszt powinien ponieść przedsiębiorca oferujący produkt.

| TP SA dla Money.pl |
| --- |
| Sprzedawca powinien poinformować o promocji przy podpisywaniu umowy . W salonach sprzedaży tp znajdują się ulotki, ale i plakaty informujące o aktualnych promocjach dla naszych klientów. Zawsze jednak, kiedy klient nie jest pewien czy dana propozycja go interesuje powinien uzyskać informacje bezpośrednio od sprzedawcy. Regulamin promocji "Office 2007 za 1 zł dla użytkowników neostrady" w pkt. 2 zawiera" Promocja obowiązuje w okresie od dnia 1 lutego 2008 do wyczerpania zapasów pakietów (dotyczy zapasów w ogóle - przyp. autora), (..), jednak nie dłużej niż do dnia 31 marca 2008r." Trudno przewidzieć zainteresowanie daną promocją. Zapas Pakietów w danym salonie sprzedaży tp może ulec wyczerpaniu, choćby z uwagi na większą liczbę klientów go odwiedzających. W innym salonie będzie ich pod dostatkiem. Dlatego kierownicy poszczególnych salonów mają za zadanie uzupełniać przydzielony magazyn o brakujące towary. Jeżeli klient nie otrzymał Pakietu z powodu braku na magazynie salonu, przyjęte jest, że sprzedawca
umawia z Klientem sposób przekazania zestawu. |

To z kolei przypadek firmy Polkomtel. Używała w swoich reklamach hasła _ Laptop z modemem iPlus za 1zł _. Hasło stało się przedmiotem zainteresowania ze strony UOKiK. Urząd w najbliższym czasie będzie starał się ustalić, czy stosowane hasło mogło wprowadzać w błąd konsumentów, sugerując, że w ramach promocji możliwy jest zakup laptopa z modemem za złotówkę.
_ Jeśli zarzuty UOKiK potwierdzą się, przedsiębiorcy grozi kara w wysokości do 10 proc. jego ubiegłorocznego przychodu. _

W rzeczywistości klient mógł nabyć modem za złotówkę - ale już za laptopa płacił normalnie, tyle tylko, że w ratach i bez wpłaty początkowej.

Od 21 grudnia 2007 roku weszła w życie nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Zdaniem UOKiK jest to próba całościowego uregulowania problemu nieuczciwych sprzedawców._ _

_ Przepisy dotyczące kwestii nieuczciwych praktyk zostały handlowych były do tej pory rozproszone i obejmowały postanowienia prawa administracyjnego, karnego i cywilnego. Dzięki nowej regulacji zastały one kompleksowo uregulowane w jednym akcie prawnym - _czytamy w komentarzu Urzędu do ustawy.

Ustawa wprowadza pojęcie agresywnych działań marketingowych definiując je jako wywieranie niedopuszczalnego nacisku i ograniczenie przez to swobody wyboru. Do tej kategorii zaliczamy takie zachowania jak m.in: wywoływanie wrażenia, że konsument nie może opuścić pomieszczeń przedsiębiorcy bez zawarcia umowy czy uciążliwe nakłanianie do nabycia produktów.

Istotną zmianą jest przyznanie konsumentowi prawa do wniesienia powództwa w przypadku zagrożenia lub naruszenia przez nieuczciwą praktykę rynkową jego interesów. Poprzednie przepisy nie dawały konsumentom takiej możliwości.

| RADY UOKiK i INSPEKCJI HANDLOWEJ |
| --- |
| Porównuj informacje zawarte w gazetkach reklamowych z tymi, które umieszczane są przy produktach w sklepie. Ufaj rozsądkowi, *nie emocjom. Zdarza się, że cena towarów oferowanych w trakcie promocji bądź wyprzedaży ma taka samą wartość, jak przed rozpoczęciem akcji, ale bywa, że i wyższą. *Przeliczaj wartość towarów z gratisami. Zwracaj uwagę, czy zestaw produktów z podarunkiem to faktycznie okazja. Porównaj, czy zakup tych samych artykułów osobno nie będzie kosztować cię mniej niż ,,okazyjny komplet". Sprawdzaj cenę, którą ostatecznie musisz zapłacić. Przedsiębiorcy mają obowiązek poinformować cię o pełnej cenie danego towaru. Warto być czujnym, gdy oferta dotyczy produktów spożywczych. Sklepy organizują promocje często wtedy, gdy zależy im na pozbyciu się towarów z uwagi na krótki bądź upływający termin przydatności. Oprócz smaku degustowanego produktu, sprawdź datę ważności. |