Grupa Wyszehradzka przykładem udanej współpracy regionalnej

Polska 1 lipca obejmie rotacyjne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej skupiającej, poza naszym krajem, także Czechy, Słowację i Węgry. O tym, jak ważne jest dalsze funkcjonowanie Grupy i o wyzwaniach, które stoją przed nią mówią eksperci polskich ośrodków analitycznych.

Mateusz Gniazdowski z Ośrodka Studiów Wschodnich uważa, że Grupa Wyszehradzka jest najbardziej udanym przykładem współpracy regionalnej, która została zapoczątkowana po 1989 roku.

Jego zdaniem, w momencie wejścia państw grupy do Unii Europejskiej i NATO nie zakończyła się realizacja interesów tych czterech państw, ponieważ wciąż pozostały aktualne istotne wyzwania związane z ich długoletnim przebywaniem poza strukturami Wspólnoty i Sojuszu.

Celem, który - zdaniem eksperta - przyświecał grupie kilka lat temu i jest aktualny obecnie jest polityka spójności. _ Najważniejsza jest kontynuacja współpracy w zakresie negocjacji nowego unijnego budżetu na lata 2014-2020, a w tym polityka spójności. Z racji tego, że istnieją pewne rozbieżności w tej kwestii wśród państw Grupy Wyszehradzkiej, wyzwaniem dla Polski będzie skoordynowanie tych prac tak, aby polityka spójności była nadal traktowana jako istotny motor polityki rozwojowej UE, a nie jako pomoc dla biednych _ - podkreślił ekspert.

Według niego inną kwestią, na której Polska powinna się skupić podczas swojego przewodnictwa, jest dokończenie budowy bezpiecznego, europejskiego rynku energii. _ - Aby dołączyć do europejskiego, zintegrowanego systemu energetycznego, kraje grupy muszą zabiegać o to, aby pieniądze przeznaczane przez Unię na spójność w wymiarze infrastruktury energetycznej, trafiały do nas i uzupełniały rozbudowę zaniedbanych połączeń _ - mówił. Chodzi - jak dodał - głównie o budowę tzw. korytarza gazowego Północ-Południe (z Polski do Chorwacji).

Zdaniem eksperta istotnym wyzwaniem dla grupy jest także zabieganie o to, by europejska polityka transportowa uwzględniała wyzwania państw Europy Środkowej. Jak mówił, obroty handlowe pomiędzy Polską i trzema wyszehradzkimi partnerami dynamicznie rosną i przekraczają już 20 mld euro. Za tymi kwotami nie nadąża jednak rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej, stąd ważne jest, by nadrabiać zaległości.

Ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych Dariusz Kałan podkreślił, że tematem dominującym w całej Europie przez rok, kiedy Polska będzie przewodzić Grupie Wyszehradzkiej, będą negocjacje ws. wieloletniego unijnego budżetu. _ Tutaj jest kilka obszarów, w których Polska wraz ze swoimi partnerami wyszehradzkimi powinna się dogadać. Najważniejsza jest walka o utrzymanie dużych nakładów na politykę spójności _ - ocenił ekspert.

Podobnie jak Gniazdowski, Kałan uważa, że innym wyzwaniem o charakterze strategicznym jest budowa korytarza Północ-Południe, w którą zaangażowane są wszystkie kraje Grupy Wyszehradzkiej. Jak mówił, pozwoli to na uniezależnienie od surowców energetycznych ze Wschodu.

_ - Ważne jest, że to projekt, który jest realizowany dosyć dynamicznie - może nawet pozwoli nie tylko na dywersyfikację surowców, ale także na ich eksport, co uczyni z regionu Europy Środkowej znaczącego gracza na rynku energii _ - podkreślił Kałan.

Polityka sąsiedztwa - to zdaniem eksperta - również ważne wyzwanie dla wszystkich krajów Grupy Wyszehradzkiej. _ - W całej Unii nie ma dziś krajów bardziej zainteresowanych Ukrainą niż Polska, Czechy, Słowacja i Węgry _ - dodał.

Kałan podkreślił, że współpraca wyszehradzka to nie jest tylko współpraca na poziomie politycznym, ale także na poziomie społecznym. Dużą rolę odgrywa w niej Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, instytucja zapewniająca finansowanie programów naukowych, eksperckich i stypendialnych.

Jego zdaniem ze wszystkich inicjatyw regionalnych, w których uczestniczy Polska, tylko o Grupie Wyszehradzkiej można powiedzieć, że jest efektywna.

Z okazji przejęcia przez Polskę przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej polscy senatorowie przygotowali projekt uchwały, w którym zachęcają rząd m.in. _ do podjęcia zdecydowanych działań dla uczynienia z Grupy Wyszehradzkiej obszaru bezpieczeństwa energetycznego _.

Senatorowie chcą też zaapelować do polskich samorządów oraz organizacji pozarządowych, by w roku polskiego przewodnictwa w grupie _ zwiększyły intensywność działań na rzecz zbliżenia środowisk i instytucji krajów Grupy Wyszehradzkiej, upowszechniania ich historii, dorobku kulturalnego oraz wymiany idei i ludzi w tej części Europy _.

Grupa Wyszehradzka powstała w lutym 1991 roku, a jej celem była współpraca z Unią Europejską oraz Sojuszem Północnoatlantyckim w kwestii przystąpienia czterech krajów ją tworzących do UE i NATO.

Współpraca w Grupie Wyszehradzkiej nie ma charakteru instytucjonalnego, opiera się na konsultacjach w ramach cyklicznych spotkań na różnych poziomach politycznych, w tym głównie prezydentów, premierów i ministrów spraw zagranicznych. Nazwa Grupy pochodzi od miasta Wyszehrad w północnych Węgrzech, które gościło w roku 1335 r. zjazd królów Czech, Węgier i Polski.