Jak pandemia wpłynęła na pracę notariusza?
MAŁGORZATA NIERYCHŁA. notariusz, członek Krajowej Rady Notarialnej:
Cały czas pracujemy, od marca, kiedy zaczynała się pandemia, kancelarie funkcjonują. Wszyscy mogą liczyć na to, że ich sprawy związane z zabezpieczeniem lub dysponowaniem majątku będą załatwione.
Jeśli ktoś potrzebuje pomocy w takiej sprawie, jak ma wybrać dobrego notariusza? Czym się kierować?
Przede wszystkim każdy notariusz jest świetnie przygotowany do wykonywania zawodu. Polski notariat jest uważany za jeden z najbezpieczniejszych w Europie. Gwarancją poziomu merytorycznego i postawy moralnej prezentowanej przez notariusza jest fakt, że powołuje go minister sprawiedliwości.
To nie jest urząd, który można pełnić tylko dlatego, że zdało się egzamin. Każdy z nas jest ekspertem mogącym zająć się konkretną sprawą i jest od tego, by doradzić, informować, pomóc wybrać najlepsze rozwiązanie dla osoby, która chce dokonać czynności notarialnej. Na końcu decyzję podejmują już nasi klienci. Nasza rola polega na tym, by czuwać nad ich bezpieczeństwem i wszystko odbywało się zgodnie z prawem.
Klient u notariusza nie składa tylko podpisu, ale chce mieć pewność, co parafuje, czy akt chroni obie strony. I może o to dopytywać.
Zanim dojdzie do podpisania aktu notarialnego, notariusz rozmowa ze stronami, udziela informacji. Klient może zadawać pytań, prosić o wyjaśnienia. Należy podkreślić, że notariusz nie jest pełnomocnikiem żadnej ze stron. Nie występuje w roli adwokata lub doradcy na przykład sprzedającego czy kupującego. Z mocy prawa ma dbać o interes obu stron umowy.
W związku z tym u notariusza można czuć się bezpiecznie, bo zanim on złoży swój podpis, musi wiedzieć, że każdy parafujący umowy jest absolutnie przekonany i doinformowany, jakie skutki będzie wywierać akt.
Zdarzają się jednak sytuacje, w których notariusz nie uchronił kogoś przed bardzo niebezpiecznymi rozwiązaniami, padają podejrzenia o zmowę. Nieliczne, ale są nawet wyroki sądowe w takich sprawach.
Niestety są takie przypadki. Pragnę jednak podkreślić, że liczba dokonywanych czynności notarialnych rocznie – mowa o 2019 roku – dochodzi do ponad dwa i pół miliona. Jeżeli jednostkowe akty notarialne były unieważniane, to są to promile całości.
Czasami w następstwie podpisywanych aktów, zawieranych umów przed notariuszem czy składanych oświadczeń jednostronnych są dla kogoś niekorzystne rozwiązania, ale to wynika stąd, że notariusz nie jest informowany o wszystkich okolicznościach zawieranych umów. Bywa, że są zatajane prawdziwe wartości albo podawana nieprawdziwa cena. Należy zdawać sobie sprawę, że umowa zawarta w formie aktu notarialnego jest na tyle istotnym dokumentem potwierdzającym przejście własności, iż później udowadnianie, że oświadczenia złożone przed notariuszem są niezgodne z prawdą, jest skomplikowane. Dlatego idąc do notariusza, informujemy o wszystkich przesłankach.
Z jakimi sprawami obecnie Polacy najczęściej udają się do notariusza?
Nie ma takich, których byłoby najwięcej. Poruszane są wszystkie sprawy związane z majątkiem, gdzie na przykład wymóg aktu notarialnego dla przeniesienia nieruchomości jest obowiązkowy.
Zajmujemy się też dziedziczeniem, począwszy od sporządzenie testamentu, przez oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. W ostatnich latach ważne są też akty poświadczenia dziedziczenia. Takich aktów, zastępujących prawomocne orzeczenia sądu, wydawanych jest już ponad milion.
Jak sporządzić testament, by później nikt nie podważał?
Po pierwsze testament to oświadczenie woli jednej osoby. Zdarza się, że przychodzą małżonkowie i mówią, że chcieliby spisać wspólny testament. Takie coś jest wykluczone. Nie ma wspólnych testamentów.
Zawsze informuje, że testament może być spisany własnoręcznie, nie ma wymogu aktu, ale notariusz występuje w roli eksperta. Informuje osobę, która chce rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, w jakich sposób to zrobić. Czy w postaci zapisów zwykłych, windykacyjnych czy poleceń. Wszystko warunkuje indywidualna osoba. Istotne jest, że testament sporządzony u notariusze nie zaginie, nie zostanie zniszczony. Pozostaje on przechowywany u notariusza, a on wydaje tylko wypisy. Takiego testamentu nie można też unieważnić, zarzucając, że nie jest spisany własnoręcznie. Trzeba pamiętać, że w przypadku testamentu nie może to być maszynopis, wydruk komputerowy. Od A do Z musi to być nasze własne pismo.
Istotne jest, że jeżeli notariusz będzie miał jakiekolwiek wątpliwości co do poczytalności osoby chcącej złożyć oświadczenie, musi dokonać odmowy dokonania czynności. Trudno jest potem udowadniać, że osoba spisująca testament, nie wiedziała, co robi albo była kierowana przez kogoś innego nie mogła rozpoznać swojego postępowania i podejmowanych decyzji.
Korzystając z porad notariusza można uniknąć wszelkich nieporozumień związanych z nieznajomością prawa.
Jeżeli mowa o przekazywaniu majątku rodzinie. Jak bliskim wręczyć darowiznę?
Jakiekolwiek przeniesienie nieruchomości gruntowej, lokalowej lub spółdzielczego prawa do lokalu musi dokonywać się w formie aktu notarialnego. Notariusz po rozmowie z darczyńcą będzie doradzał, w jaki sposób zabezpieczyć samego darczyńcę, na przykład poprzez ustanowienie służebności zamieszkiwania w takim lokalu lub wybranie umowy wcale nie darowizny, lecz umowy o dożywocie. Notariusz będzie wysłuchiwał komu i dlaczego klient chce przekazać nieruchomość. Często zdarza się bowiem, że przychodzą starsze osoby mówiące, że zamierzają „darować wnukowi”, choć wcale nie myślą o darowiźnie, tylko o testamencie.
Bywa i tak, że osoby informują, iż chcą się odpisać, co już wymaga dłuższej rozmowy i ustalenia, czego taki klient chce i jaki skutek swoich czynności zamierza uzyskać.
Sam fakt, że spisywany jest akt notarialny w obecności dwóch stron i muszą one rozumieć tekst umowy przed podpisaniem, gwarantuje, że czynność dokonana jest bezpiecznie i później nikt nie powinien być zaskoczony, iż jest właścicielem i ma obowiązek ponosić wszelkie koszty związane z utrzymaniem lokalu albo wypełniać obowiązki właściciela wobec wspólnoty mieszkaniowej.
Czy mając wątpliwości można udać się do notariusz i uzyskać bezpłatną poradę?
Oczywiście. Notariusz na co dzień udziela bezpłatnych porad, ale w zakresie sporządzanych czynności. Ale co roku – tym razem po raz 11. – w ramach Dni Otwartych Notariatu, akcji organizowanej przez Krajową Radę Notarialną przy współudziale regionalnych samorządów, w ostatnią sobotę listopada udzielamy porad bezpłatnych. Akcji nie przerywamy mimo pandemii i związanych z nią ograniczeń. Porad udzielamy telefonicznie.
Wszystkie numery dostępne są na stronie porozmawiajznotariuszem.pl . Notariusze dostępni są też na czacie internetowym bądź będą udzielali odpowiedzi na wcześniej przesłane zagadanienia pod adres pytanie@porozmawiajznotariuszem.pl, albo na żywo na Facebooku. Dlatego zapraszamy do kontaktu.
W tym roku hasła przewodnie akcji dotyczą pilnowania swoich spraw, majątku, ale tematyka rozmów może poza to wykraczać. Notariusz odpowie na każde pytanie związane z czynnościami notarialnymi.
Może dotyczyć przedsiębiorcy i zabezpieczenia jego interesów lub wykonywanych zobowiązań, zawieranych ugód, podania się egzekucji.
Poruszane mogą być sprawy dziedziczenia, rozporządzania majątkiem przez małżonków czy przeniesieniem prawa własności nieruchomości. Absolutnie wszystkie pytanie, które należą do kręgu pracy notariusza, będą poruszane.
Zapraszamy tradycyjnie w ostatnią sobotę listopada, czyli tym razem 28 listopada w godzinach od 10 do 16. Czekamy na pytania pod telefonem, na czacie, przed kamerami. Komplet informacji na stronie porozmawiajznotariuszem.pl
Mecenasem akcji jest: Krajowa Rada Notarialna