Opcja dobrowolnego przystąpienia do Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczy osób, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego i nie mogą być zgłoszone przez członków rodziny. Najczęściej są to pracownicy zatrudnieni na umowę o dzieło. Jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać ze świadczeń? Mieszkać w Polsce, złożyć odpowiedni wniosek i odprowadzać miesięczne składki.
Istnieją też wyjątkowe sytuacje, kiedy to osoba uprawniona do ubezpieczenia może wybrać opcję na własną rękę. Taki przypadek dotyczy np. małżonka, który na pisemnym oświadczeniu potwierdzi, że wie o możliwości zgłoszenia przez członka rodziny, ale rezygnuje z niej na korzyść własnego tytułu. Jeśli ktoś wybierze dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, powinien zgłosić również najbliższe osoby - dzieci, małżonka, rodziców czy dziadków. Nie odprowadza za nich dodatkowej składki.
Ubezpieczenie gwarantuje podstawowe świadczenia opieki zdrowotnej, mające służyć zachowaniu zdrowia oraz zapewniać leczenie i ochronę przed skutkami chorób. Każdy może z nich skorzystać pod warunkiem, że odprowadza składki. Ustanie prawa do tych usług następuje po upływie 30 dni od wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia. W przypadku osób, które ukończyły szkołę średnią lub wyższą i nie nabywają innego tytułu, okres ochronny wydłuża się do 4 miesięcy (tu przeczytasz o ubezpieczeniu zdrowotnym studenta)
. Potem można pomyśleć o zgłoszeniu z własnej woli.
Niezbędne formalności. O czym warto pamiętać?
Osoby, które chcą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego podpisują z NFZ umowę na czas nieokreślony. Można ją rozwiązać w każdej chwili. Wystarczy złożyć pisemną rezygnację w oddziale funduszu, właściwym dla miejsca zamieszkania (należy też pamiętać o wyrejestrowaniu z ZUS). Ubezpieczenie wygasa natomiast samoistnie w momencie uzyskania tytułu do obowiązkowej ochrony, np. w przypadku zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę czy zgłoszenia przez innego członka rodziny.
Dokument tożsamości, wypełniony wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, a także poświadczenie ostatniego okresu ubezpieczenia - to podstawowe dokumenty, które należy złożyć, aby dopełnić wszystkich formalności. W ostatnim przypadku, w zależności od poprzedniego tytułu należy przygotować odpowiedni papier. Może to być np. świadectwo pracy, decyzja o utracie statusu osoby bezrobotnej, zaświadczenie z uczelni, umowa zlecenie czy wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej wraz z odpowiednim drukiem ZUS.
Po porozumieniu z NFZ, ubezpieczony składa wypełniony druk zgłoszenia ZUS ZZA z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 XX (w przypadku członków rodziny dodatkowo ZUS ZCNA). Ma na to 7 dni. Potrzebna jest też deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA. Należy ją przekazywać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za każdy miesiąc dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Ubezpieczenie zaczyna działać w dniu podpisania umowy. Co uprawnia do korzystania ze świadczeń? Egzemplarz kontraktu oraz dowód opłacania składki za ostatni miesiąc.
Ile kosztuje dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne?
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Kwota jest podawana co kwartał do wiadomości publicznej przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). W październiku, listopadzie i grudniu 2016 roku wynosi 4254,20 zł. Osoba ubezpieczona musi więc płacić 382,88 zł. Składki należy wpłacać na właściwy rachunek ZUS w pełnej wysokości za miesiąc kalendarzowy, zawsze do 15 dnia miesiąca następnego.
Czasem, miesięczne wpłaty to nie jedyne koszty. Osoby, które przez dłuższy czas nie były ubezpieczone muszą liczyć się z obowiązkiem wniesienia opłaty dodatkowej (np. mieszkały za granicą albo nie ubezpieczyły się po wygaśnięciu poprzedniego tytułu). Jej wysokość zależy właśnie od wskazanej przerwy oraz kwoty dochodów, przyjętej jako podstawa wymiaru składki. Ile może wynieść? Dla osób nieubezpieczonych przez okres:
- od 3 miesięcy do roku - 20 proc.
- powyżej roku do 2 lat - 50 proc.
- od 2 do 5 lat - 100 proc.
- od 5 do 10 lat - 150 proc.
- powyżej 10 lat - 200 proc.
Można ubiegać się o zwolnienie z tej opłaty. Dyrektor właściwego Oddziału Wojewódzkiego NFZ może na to pozwolić, jeśli zainteresowany znajduje się w trudnej sytuacji materialnej czy życiowej. Inną opcją, do której może się przychylić, jest rozłożenie płatności na miesięczne raty. Z obowiązku płacenia są też zwolnione konkretne osoby. Dotyczy to m.in. studentów i doktorantów uczących się w Polsce, członków zakonów i seminariów duchownych czy obcokrajowców uczących się na kursach języka polskiego.