Po wejściu Polski do Unii wcale nie musi być drogo

Planowane jest też uruchomienie specjalnej infolinii, na którą każdy będzie mógł zgłosić informacje o zamianach cen. W przypadkach ich znaczącego podnoszenia, pod pretekstem przystąpienia Polski do UE, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie przeprowadzać postępowania wyjaśniające.

Zdaniem NBP i UOKiK, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowoduje zarówno wzrosty, jak i spadki cen niektórych grup towarów. Będzie to wynikać z:
- przyczyn bezpośrednich (po stronie kosztowej): zmiany stawek VAT, stawek akcyzy, przyjęcia Wspólnej Taryfy Celnej oraz objęcia Polski Wspólną Polityką Rolną.
- efektów rynkowych: wzrost konkurencji, liberalizacja.
Przewiduje się, że wzrost cen spowodowany akcesją będzie dotyczył 15 proc. towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe (tzw. koszyk dóbr i usług), spadek cen będzie dotyczył 33 proc., a na 52 proc. cen przystąpienie do UE nie będzie miało wpływu.

Jak wynika z raportu NBP i UOKiK, przy uwzględnieniu wyłącznie efektów bezpośrednich, skala potencjalnych podwyżek nielicznej grupy towarów będzie jednak na tyle duża, że przeważą one nad obniżkami. Oznacza to, że przeciętnie konsumowany koszyk dóbr może w 2004 r. nieznacznie zdrożeć.
Towary, które powinny stanieć obniżą CPI (z angielskiego Consumer Price Index – wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, potocznie inflacja) o 0,4 pkt. proc. Towary, które mogą zdrożeć podniosą CPI maksymalnie o: 1,3 pkt. proc. Maksymalny wzrost CPI wyniesie: 0,9 pkt. proc.
Wzrost ogólnego poziomu cen o 0,9 pkt. proc. to maksymalny krótkoterminowy wpływ, jaki może mieć na ceny w Polsce przystąpienie do UE. Szacunek ten nie uwzględnia jednak działania sił konkurencji, które z dużym prawdopodobieństwem, zmniejszą skalę tego wzrostu.

Istotny wpływ na poziom cen w Polsce po 1 maja 2004 r. wywrzeć mogą także zmiany regulacyjne przeprowadzane obecnie w krajach Wspólnoty m.in. w sektorze telekomunikacyjnym, energetycznym czy usług finansowych. Są one częścią programu reform społeczno-gospodarczych mających zwiększyć konkurencyjność gospodarki europejskiej znanego jako Strategia Lizbońska. Głównym jej założeniem jest wysuniecie na pierwszy plan interesów obywateli Zjednoczonej Europy poprzez zapewnienie im dostępu do usług powszechnych za przystępną cenę, zwiększenie możliwości wyboru, będących konsekwencją lepszej alokacji zasobów w ramach Jednolitego Rynku oraz wzrostu konkurencyjności i obniżenia kosztów.
Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że ceny w UE są zróżnicowane i nie podlegają szybkiemu wyrównywaniu. W dużej mierze zależą one od stopnia rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów. Dobrym przykładem tego zróżnicowania są ceny żywności.

.

(*) Średni PKB na głowę mieszkańca i średni poziom cen żywności
w piętnastu obecnych krajach UE = 100

_ Źródło: Eurostat, “Purchasing Power Parities and related economic indicators for EU, Acceding and Candidate Countries and EFTA, Statistic in focus, theme 2-64/2003; „Eating, drinking, smoking – comparative price levels in UE and Candidate Countries for 2001”, Statistic in focus, theme 2-42/2002. _

Analizując zmiany cen w Polsce po 1 maja 2004 r. i porównując je do poziomu istniejącego w obecnych państwach członkowskich pamiętać należy, iż obecnie mimo wieloletniego procesu budowania Jednolitego Rynku oraz przyjęcia wspólnej waluty, ceny usług oraz towarów, zarówno żywnościowych, jak i przemysłowych, są znacznie zróżnicowane w poszczególnych krajach. Są one bowiem zawsze wypadkową siły nabywczej konsumentów, stopnia liberalizacji danego rynku oraz poziomu konkurencji.