Podatek VAT jest podatkiem od towarów i usług. Obowiązuje od 1993, a rozlicza się go przy każdej transakcji. Jego specyfika związana jest z tym, że ostatecznie płaci go zawsze konsument. Podatek ten doliczany jest przez poszczególne podmioty, w ten sposób, że opodatkowana jest wartość dodana. Podatek więc doliczony jest do poprzedniej ceny, a nie do wartości całego obrotu.
Czynny podatnik VAT płaci do urzędu skarbowego podatek należny, który wynika z generowanych przychodów. Związany jest z nim podatek naliczony, który pomniejsza podatek należny.
Stawki VAT obowiązujące w Polsce
Aktualnie w Polsce obowiązuje kilka stawek podatku VAT:
- 23% - podstawowa stawka podatku VAT,
- 8% - stawka obniżona,
- 5% - stawka obniżona,
- 0% - stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Niektórzy podatnicy, w określonych sytuacjach, mają prawo skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT. W takiej sytuacji na fakturze stosuje się oznaczenie ZW.
Jak działa podatek VAT?
Żeby zrozumieć, jak działa VAT, warto wiedzieć, że istnieje rozróżnienie między ceną netto a ceną brutto. Cena netto to nie uwzględnia podatku VAT. Cena brutto to ta, gdy doliczono VAT. Przy okazji istnieją tu pojęcia VAT-u naliczonego i VAT-u należnego. Są związane z możliwością odliczania podatku VAT. Pozwala to uniknąć sytuacji, że ten sam podatek płaci się kilka razy. Jeśli przedsiębiorca już go zapłacił, to w rozliczeniach z urzędem skarbowym płaci tylko różnicę pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym.
Podatek VAT możne być rozliczany miesięcznie albo kwartalnie. Przedsiębiorca podlicza wartość zakupów, których dokonał w trakcie całego okresu rozliczeniowego. Potem sumuje wartość sprzedaży towarów i usług. Obie kwoty wprowadza do specjalnej deklaracji, składanej do urzędu skarbowego i rozlicza podatek.
Podatek naliczony
Prawo pozwala przedsiębiorcy zmniejszyć podatek należny o podatek naliczony. Podatek naliczony to wszystko to, co płaci właściciel firmy z tytułu towarów i usług, które kupuje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Podatek naliczony jest to więc cały podatek, który przedsiębiorca zapłacił, kupując towary, materiały albo usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Takie wydatki muszą być potwierdzone fakturami. Jeśli towar jest importowany, to jest to suma podatku, która wynika z dokumentu celnego.
Odliczenie podatku VAT
Warto wiedzieć, że możliwość odliczenia VAT nie istnieje dla wszystkich. Mogą z niego skorzystać wyłącznie czynni podatnicy VAT. Do odliczenia nie są uprawnieni ci, którzy są zwolnieni z VAT albo osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej.
Odliczenie nie jest możliwe w przypadku transakcji, które nie są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dodatkowo nie da się odliczyć podatku VAT w sytuacji nabycia konkretnych usług, wymienionych w ustawie o VAT. Chodzi tu np. o usługi hotelowe czy gastronomiczne.