Voltaire zwykł był mawiać, że *historia jest filozofią uczoną z pomocą przykładów. *
A jeżeli tak, to jakie filozoficzne wnioski należy wysnuć na temat kolektywistycznych systemów ekonomicznych, niezależnie od tego czy sprzężonych, jak komunizm, z totalitarną dyktaturą, lub też podejmowanych dobrowolnie: czy to w imię boże - przez wspólnoty religijne - czy też w imię socjalizmu przez wspólnoty ideologiczne?
Wnioski są jednoznaczne. Kolektywizm, z racji swoich niezgodności z naturalnymi motywacjami i pragnieniami ludzi, nie powiódł się nigdy i nigdzie.
Takie są doświadczenia ostatnich kilku stuleci. Od pierwszych eksperymentów amerykańskich grup religijnych we wczesnym wieku XVII dzieli nas bowiem prawie 400 lat. Obojętne w jakiej wersji, z likwidacją pieniądza, czy bez; z rozszerzeniem na kolektywizm społeczny, edukacyjny, czy też bez; kończył się on zawsze niepowodzeniem.
Ludzie wracali do gospodarki pieniężnej, mniej lub bardziej wolnego rynku, własności prywatnej, dobrowolnych kontraktów między równymi wobec prawa partnerami, itd.
To jest jedna strona medalu. Kapitalizm wygrał bezapelacyjnie w świecie faktów. Jest jedynym systemem, który może zapewnić ludzkości eliminację biedy i szanse zamożności. W okresie ostatnich ok. 200 lat (1820-2000) udział najbiedniejszych w ludności świata, którzy musieli lub muszą utrzymać się za dolara dziennie, zmniejszył się z prawie 90 proc. do mniej niż 20 procent!!
Drugą stroną medalu jest nieustające poparcie dla kolektywizmu płynące z różnych stron. Po pierwsze, mamy więc przykładowo, owych młodych, niewątpliwie antykapitalistycznych demonstrantów protestujących w Londynie, w związku z konferencją G20, pod hasłem: _ Zlikwidować pieniądze! _. Co z tego, że Lenin unieważnił je zimą 1917/18 roku i po trzech latach produkcja spadła do 10 proc. poprzedniego stanu, a parę milionów ludzi zmarło z głodu? Wiara ponoć czyni gorąco upragnione cuda.
Po drugie, mamy niewątpliwie starszych, ale równie niemądrych duchownych Brytyjskiej Rady Kościołów (protestanckich), których raporty i studia zostały przez specjalnie powołaną grupę 17 ekonomistów i socjologów określone jako _ tandetne, nieprzemyślane, ignoranckie, jednostronne, przywiązane do różnych świeckich mód, bezkrytyczne wobec tzw. ludowych mądrości, histeryczne ... i nieżyczliwe wobec tych, którzy się z nimi nie zgadzają _.
Dla odmiany w - symbolicznie orwellowskim! - 1984 roku cztery australijskie kościoły wydały wspólną broszurę, nawołującą do stworzenia socjalistycznej Australii.
Czyżby słuszne było stare hasło z lat PRL: _ Socjalizm wiecznie żywy? _ Satyryk Jan Pietrzak zwykł był mawiać w podobnych okolicznościach, że _ Jakoś się to nie może ułożyć w tych pustakach _.
Autor jest profesorem ekonomii. W latach 1994-2003 był kierownikiem
Katedry Ekonomii na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą.
Wykładał na uczelniach m.in. w Danii, Holandii i Stanach Zjednoczonych.