To musiało się zdarzyć. W epoce, w której unijne i w ślad za nimi krajowe regulacje namawiają, a nawet wręcz zmuszają ludzi do pozyskiwania surowców wtórnych, trudno było liczyć na to, że recykling ograniczy się do zużytych konstrukcji stalowych, czy butelek po piwie. Nieuchronne było pojawienie się prób recyklingu zużytych idei. Mocno zużytych zresztą.
Rezurekcję Keynesa obserwowaliśmy już przy okazji antykryzysowych działań rządów w ostatnim okresie. Były to działania ad hoc, ale w ślad za nimi pojawiają się ogólniejsze idee prowadzenia w tym duchu polityki makroekonomicznej. Główny ekonomista MFW, Olivier Blanchard, wraz z gronem współpracowników przygotował coś w rodzaju zbioru zaleceń dla polityków i szefów banków centralnych.
A więc, inflacja już nie jest _ be _. Należy zwiększyć amplitudę akceptowalnych wahań cen do 4 proc. rocznie (obecnie cel inflacyjny wynosi w Polsce 2.5 proc. rocznie, a w ECB – 2 proc. rocznie). Banki centralne powinny interweniować dopiero w warunkach grożącego przekroczenia tej granicy, gdyż inaczej mogą zaszkodzić wzrostowi gospodarczemu. Nie należy też spieszyć się z restrykcjami fiskalnymi z tych samych powodów.
Nie posądzam prof. Blancharda, ani jego współpracowników, że zapomnieli, bądź nie czytali literatury z lat 50., 60. i 70. XX w. Keynesowskie recepty były bowiem dość podobne w owych latach. Polityka fiskalna uzupełniała wówczas niedostatek efektywnego popytu. Polityka monetarna wspierała te działania dostosowaniem podaży pieniądza do potrzeb fiskalnej stymulacji.
Na początku wyglądało to imponująco. Tyle, że uczestnicy rynku mają adaptacyjne oczekiwania i zauważyli, że polityka makroekonomiczna powstrzymywała spadek dynamiki, ale nie hamowała jej wzrostu (czyli środkami fiskalnymi robiono to, co Alan Greenspan do niedawna środkami monetarnymi).
Presja płacowa rosła niepowstrzymanie, a w ślad za nią wzrost kosztów i cen. Z cyklu koniunkturalnego na cykl rosła więc inflacja i malało tempo wzrostu PKB (obciążanego rosnącym udziałem _ socjalu _). W końcu wiara, że można, jak mawiał Milton Friedman, _ oszukać wszystkich i za każdym razem _ interwencjami makroekonomicznymi załamała się – i załamała się też w końcu lat 70. wiara w keynesowskie metody ingerencji w cykle koniunkturalne.
Dzisiaj Olivier Blanchard i inni próbują dokonać recyklingu odrzuconych idei. Co różni ich od keynesistów sprzed lat, to większe znaczenie przypisywane działaniom banków centralnych. Ortodoksyjni keynesiści polegali przede wszystkim na nieskrępowanym fiskalizmie. Czym nie różnią się, to wiarą, że inflacja jest mało ważne i da utrzymać się w jakichś (jak proponują: poszerzonych) granicach.
Czego nie doceniają, to – według mnie – _ stanu zdrowia _ zachodnich gospodarek. Były one znacznie zdrowsze na starcie okresu keynesowskiej ekspansji. Dłużej więc trwało formowanie oczekiwań inflacyjnych.
Ponadto poziom wydatków publicznych był niższy i ekspansja wydatków socjalnych mogła trwać znacznie dłużej. W uginających się pod ciężarem długu publicznego krajach Zachodu obecny keynesizm z recyklingu może trwać najwyżej 3-5 lat nim nastąpi załamanie.
Niektóre najbardziej zadłużone kraje zachodniej Europy, mające wysokie deficyty budżetowe, zaczęły wprowadzać redukcje wydatków publicznych, próbując odzyskać pewien poziom elastyczności. Oferowany przez Blancharda _ et consortes _ keynesizm z recyklingu może im tylko zaszkodzić.
Autor felietonu jest profesorem ekonomii, członkiem Rady Polityki Pieniężnej