Wartość zainwestowanych 3 lata temu pieniędzy blisko 8 milionów przyszłych emerytów, mających rachunek w OFE, zmniejszyła się. Kolejne 8,5 miliona zarobiło grosze. Największymi wygranymi są Towarzystwa Emerytalne, które rocznie tylko za zarządzanie pobierają łącznie około 750 milionów złotych. Przedstawicielka PTE uważa, że jak na bardzo restrykcyjne przepisy, OFE i tak dobrze dbają o powierzone im środki. Z kolei Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych przyczyn kiepskiego wyniku OFE upatruje w słabej kondycji warszawskiej giełdy.
Co pół roku Komisja Nadzoru Finansowego podaje informacje na temat wyników inwestycyjnych Otwartych Funduszy Emerytalnych. Według najnowszych danych, w ciągu trzech lat fundusze dla swoich klientów oszczędzających na emeryturę, nie zarobiły praktycznie nic. Tzw. średnia ważona stopa zwrotu w okresie wrzesień 2013-2016 to dokładnie 0,133 procent. To znaczy, że z każdego tysiąca złotych, które leżą na rachunku, OFE wypracowały 1 złoty i 33 grosze. W tej chwili nie trudno znaleźć w banku lokatę, która tylko w rok da zarobić 10-krotnie więcej.
Oczywiście wyniki inwestycyjne w każdym z dwunastu OFE nieco różnią się od siebie. I tak, fundusze zarządzane przez MetLife i PKO BP w trzy lata zwiększyły wpłacone oszczędności emerytalne o nieco ponad 3 procent. Z drugiej jednak strony, pięć funduszy nie tylko nic nie zarobiło, ale nawet straciły część zainwestowanych środków. Najwięcej Generali OFE - prawie 5 procent.
Pod kreską znalazł się też fundusz z największą liczbą klientów - Nationale-Nederlanden OFE (dawniej ING OFE). Ponad 3 miliony przyszłych emerytów musi pogodzić się ze stratą na poziomie 2,14 procent. Zresztą również drugi najczęściej wybierany fundusz należący do Aviva i BZ WBK jest na minusie.
| Stopy zwrotu OFE w okresie wrzesień 2013-2016 | ||
|---|---|---|
| fundusz | zysk / strata | liczba klientów (stan na 31 sierpnia 2016) |
| MetLife OFE | +3,33% | 1 584 969 |
| PKO BP Bankowy OFE | +3,07% | 939 698 |
| Allianz Polska OFE | +2,38% | 1 073 909 |
| Nordea OFE | +2,06% | 984 368 |
| AXA OFE | +1,42% | 1 148 534 |
| OFE Pocztylion | +1,13% | 583 391 |
| OFE PZU "Złota Jesień" | +0,31% | 2 195 010 |
| AEGON OFE | -0,23% | 916 357 |
| *Aviva OFE Aviva BZ WBK * | -1,05% | 2 636 628 |
| Nationale-Nederlanden OFE | -2,14% | 3 067 150 |
| Pekao OFE | -2,833% | 333 818 |
| Generali OFE | -4,848% | 996 806 |
| *Średnia ważona stopa zwrotu / liczba wszystkich klientów * | 0,133% | 16 460 638 |
| źródło: Komisja Nadzoru Finansowego |
Bez wątpienia najnowsze wyniki OFE są rozczarowaniem i poważnym argumentem w rękach zwolenników likwidacji funduszy emerytalnych.
Fundusze inwestycyjne potrafiły zarobić. Emerytalne już nie
Jak OFE tłumaczą się klientom z ostatnich słabych wyników? Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych wskazuje na słabą kondycją warszawskiej giełdy, a to właśnie blisko 80 procent pieniędzy jest inwestowane w akcje. W ostatnich 3 latach cały polski rynek akcji stracił na wartości prawie 10 procent.
Notowania indeksu WIG, obrazującego zmiany cen akcji większości spółek giełdowych
Małgorzata Rusewicz, prezes IGTE, dodatkowo wskazuje na to, że OFE posiadają spore ograniczenia w zakresie polityki inwestycyjnej. Z jednej strony jest prawo, które zakreśla wąski katalog możliwości lokowania środków. Z drugiej strony są ograniczenia czysto praktyczne. OFE najczęściej inwestują w duże spółki, bo tylko one zapewniają odpowiednią płynność, umożliwiającą sprzedaż akcji nawet w dużych ilościach, jeśli zajdzie taka potrzeba.
- OFE nie mogą swobodnie lokować środków w papiery zagraniczne, aktywa małych i średnich spółek czy w nieruchomości, które są bardzo popularnym aktywem funduszy emerytalnych w najbardziej rozwiniętych krajach - dodaje Bartłomiej Marzec, dyrektor ds. produktów inwestycyjnych Open Finance. - Powyższe ograniczenia powodowały w ostatnim czasie bardzo niekorzystną sytuację dla uczestników OFE, których wynik był uzależniony od słabej kondycji Polskiej Giełdy Papierów Wartościowych, w sytuacji, kiedy giełdy zagraniczne przeżywały okres kilkuletniej hossy.
Faktycznie wyniki tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, szczególnie tych nastawionych na rynki zagraniczne, ale także te kupujące obligacje polskich spółek w ciągu ostatnich trzech lat notowały spore zyski.
| Stopy zwrotu wybranych funduszy inwestycyjnych w okresie wrzesień 2013-2016 | |
|---|---|
| wybrane rodzaje funduszy | zysk / strata |
| akcje amerykańskie | +26,50% |
| akcje globalnych rynków rozwiniętych | +22,30% |
| akcje polskich małych i średnich spółek | +13,50% |
| obligacje polskich spółek | +8,20% |
| mieszane polskie zrównoważone | -2,90% |
| akcje europejskich rynków wschodzących | -3,20% |
| akcje polskich spółek | -5,30% |
| źródło: money.pl na podstawie danych analizy.pl |
- Myśląc o zabezpieczeniu swojej przyszłości na emeryturze, powinniśmy pomyśleć o tym, co będzie dla nas korzystniejsze. Gdybyśmy mieli możliwość wyboru, lepiej byłoby wybrać fundusze, które długoterminowo dają nam większe korzyści. Mogą swobodnie kształtować swoją politykę inwestycyjną, wykorzystując w ten sposób możliwości, jakie daje globalny rynek kapitałowy - radzi Bartłomiej Marzec.
Na następnej stronie piszemy o tym, kto tak na prawdę głównie zarabia na OFE
IGTE: OFE dobrze dbają o powierzone środki
- W tym kontekście należy uznać, że OFE dobrze dbały o powierzone im środki klientów - podkreśla Małgorzata Rusewicz, odnosząc się do wielu ograniczeń nałożonych na fundusze. Jednocześnie zwraca uwagę na wyniki inwestycji długoterminowych. - Od początku swego istnienia, czyli od grudnia 1999 roku do czerwca 2015 OFE osiągnęły średnią stopę zwrotu na poziomie 227 procent, przy czym indeks giełdowy WIG w tym czasie wzrósł o 195 procent - wskazuje.
Tak więc w długim terminie 15 lat, a to jak podkreśla prezes IGTE zdecydowanie mniej niż połowa horyzontu inwestycyjnego OFE, który może wynosić nawet 40 lat, stopy zwrotu OFE były wyższe o ponad 16,5 procent od średniego wzrostu wartości spółek notowanych na giełdzie w Warszawie. Przykładowo największy pod względem liczby klientów Nationale-Nederlanden pomnożył wartość pierwszych wpłaconych środków prawie 4-krotnie.
Notowania jednostek uczestnictwa największego OFE
Kto najlepiej zarabia na OFE?
Środki klientów funduszy narażone są na ryzyko zmian kursów akcji na giełdzie. Tak więc w kryzysie normalnym jest, że oszczędności maleją. Każdy musi się z tym pogodzić. Tego problemu nie mają sami zarządzający, czyli Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE). One zarabiają niezależnie od koniunktury.
Średnio na przestrzeni ostatnich 10 lat lat "na czysto" zyski wszystkich 12 PTE wynosiły rocznie około 600 milionów złotych. W ubiegłym roku wynik netto wyniósł 483 milionów złotych, a rok wcześniej nawet przekroczył miliard.
Co ciekawe, największym źródłem przychodów PTE są przychody pochodzące z opłat za zarządzanie, pobierane od składek. W ubiegłym roku było to 740 milionów złotych, a w 2014 roku 781 milionów. Jeśli dodać do tego ostatni kwartał 2013 i pierwsze trzy kwartały tego roku, to wyjdzie w sumie za pewne blisko 2 miliardy złotych. O efektach tego zarządzania w ciągu tych 3 lat już pisaliśmy - to średni zysk na poziomie 0,133 procent.
źródło: money.pl na podstawie danych KNF
Zgodnie z założeniami Programu Budowy Kapitału opracowanymi przez Ministerstwo Rozwoju, od 2018 roku OFE oficjalnie mają przestać istnieć. Zostaną przekształcone w Otwarte Fundusze Inwestycyjne Akcji Polskich, które przejmą 75 procent aktywów, a pozostałe 25 procent trafi do Funduszu Rezerwy Demograficznej.
Jeśli nawet rządzący nie zdecydują się na całkowitą likwidację OFE, bo mający powstać w 2018 roku nowy twór będzie działał za pewnie na podobnej zasadzie, to jeśli ich wyniki funduszy się nie poprawią, klienci sami zrezygnują z ryzykownych inwestycji i przyszłe składki będą przekazywać już tylko do ZUS. Przypomnijmy, że możliwość wyboru między ZUS i OFE pojawi się w 2020 roku, czyli w tzw. oknie transferowym. W tym roku było ono otwarte w okresie od kwietnia do lipca.