Unia dobiera się do banków. Będzie trudniej o kredyt?

Prof. Dariusz Filar, były członek Rady Polityki Pieniężnej: Wydaje się, że tak. Takie zmiany są potrzebne, bo kryzys pokazał, że dotychczasowe przepisy stawiały bankom zbyt małe wymogi kapitałowe. A w gruncie rzeczy kapitał to przecież podstawowe źródło pokrywania strat w bankach.

Tak było chociażby z Royal Bank of Scotland, który nie był w stanie pokryć swoich strat i państwo musiało wkroczyć, by uratować go przed bankructwem. Gdyby wymogi kapitałowe były wyższe, to być może takiego problemu udałoby się uniknąć. Tymczasem bank ponosił zbyt duże ryzyko w porównaniu do możliwości pokrycia ewentualnych strat.

Trzeba sobie jasno powiedzieć, że wymogi ostrożnościowe wobec europejskich banków były za niskie. Mówi się o tym, by ustalić minimalny współczynnik adekwatności kapitałowej na poziomie 9 procent. Tymczasem na przykład Bank Szwecji rekomenduje minimum w wysokości 17 procent. Co ciekawe, Skandynawowie mówią to na podstawie własnych doświadczeń, bo przecież na początku lat 90. doświadczyli poważnego kryzysu na rynku finansowym.

Komisja Nadzoru Finansowego wielokrotnie podkreślała, że nasze banki mają dość wysokie współczynniki wypłacalności, w większości zdecydowanie powyżej 10 procent. To więcej niż wymogi Komisji Europejskiej, a także polskich przepisów, które mówią o minimum na poziomie 8 procent.

Nie widzę takiego zagrożenia. Jeżeli nawet Komisja Europejska powie, że współczynniki kapitałowe mają być wyższe, to z pewnością da na to bankom czas. Z tego punktu widzenia bardzo dobre są zalecenia naszego nadzoru finansowego, by instytucje finansowe nie wypłacały dywidendy, a przeznaczały ją na kapitał własny. Poza tym wiele zależy też od sytuacji gospodarczej w Polsce. Jeżeli będzie dobra, a popyt na kredyty nie spadnie, to zagraniczne banki-matki nie będą ograniczać polskich spółek.

Chodzi tu o jeden z aspektów tej sprawy. Bo o ile kwestia podniesienia kapitałów jest jasna, to niepokój budzi to, w jaki sposób banki będą zarządzać płynnością. Jeżeli KE umożliwi im robienie tego na poziomie całych międzynarodowych grup, to istnieje ryzyko, że będą one wysysać pieniądze za granicę ze swoich spółek-córek.

W pełni popieram sprzeciw KNF. Bank, którego właścicielem jest zagraniczna instytucja, to jednak podmiot prawa polskiego i w związku z tym powinien być rozliczany na terenie kraju, w którym działa. Dla mnie nie jest istotne, kto jest właścicielem banku, tylko to, kto sprawuje nad nim nadzór i egzekwuje to, by biznes był bezpieczny. Tym bardziej, że nadzór nad depozytami jest sprawowany na poziomie krajowym, przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Trzeba szukać sojuszników. Z pewnością Polska znajdzie ich w Skandynawii oraz w państwach ze znacznym udziałem kapitału zagranicznego w systemie bankowym. Na przykład na Litwie ten współczynnik przekracza 90 procent. Jeżeli coś nie jest w naszym interesie, to powinniśmy zrobić wszystko, by tak się nie stało.