Chcesz uniknąć kłopotliwych i kosztownych bojów o podział rodzinnego majątku? Z naszego poradnika dowiesz się czym jest wspólnota majątkowa.
Jeśli przed ślubem lub w trakcie trwania małżeństwa nie zastrzeżemy sobie inaczej, to – zgodnie z prawem – ze współmałżonkiem łączy nas ustawowa wspólnota majątkowa. Niektóre czynności, takie jak np. sprzedaż lub obciążenie domu, mieszkania czy gospodarstwa rolnego możemy przeprowadzić tylko razem. Bez zgody drugiej strony działania takie są nieważne.
_ Stosunki majątkowe można zmienić również w trakcie trwania małżeństwa. Też trzeba odwiedzić wtedy notariusza, sporządzany dokument nie nazywa się już jednak intercyzą (intercyza to termin zarezerwowany tylko dla umowy przedślubnej) - jest to majątkowa umowa małżeńska o zniesieniu wspólności ustawowej (ale i tak wszyscy potocznie nazywają ją intercyzą). _W sytuacji, gdy interesuje nas rozdzielność majątkowa, musimy najpóźniej dzień przed ślubem odwiedzić notariusza i spisać intercyzę. Sporządzony przez niego akt notarialny nabierze mocy prawnej w dniu ślubu (jeśli do ślubu nie dojdzie, dokument będzie – oczywiście – nieważny).
Jeżeli rozdzielność ustanowiono przed zawarciem związku, wówczas każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed ślubem, jak też nabyty później (mówi o tym art. 51 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
W przypadku, gdy umowę o rozdzielności majątkowej zawieramy już w czasie trwania małżeństwa, wówczas każdy małżonek zachowuje te składniki majątku, które przypadły mu w drodze podziału majątku wspólnego, oraz przedmioty nabyte już po wprowadzeniu rozdzielności. Każdy z małżonków ma wówczas pełną swobodę dysponowania swoim majątkiem. Sam również odpowiada względem wierzycieli za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
Oprócz całkowitej rozdzielności mamy do wyboru również dwie inne opcje zmieniające nasze stosunki majątkowe z żoną lub mężem. Możemy na przykład ustawową wspólność majątkową rozszerzyć na majątek osobisty nabyty przed zawarciem małżeństwa lub też ograniczyć wyłączając ze wspólności pewne przedmioty (najczęściej są to mieszkania, inne nieruchomości, samochody).
*Co jest wspólne, a co osobiste? *
Jeśli nie zdecydujemy się na rozdzielność majątkową, wówczas – tak jak wszystkich – obowiązuje nas wspólnota majątkowa.
Wspólnota majątkowa (inaczej zwana też wspólnością majątkową) obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich – jest to majątek wspólny.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
| DO MAJĄTKU WSPÓLNEGO ZALICZA SIĘ: |
| --- |
| 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. |
| DO MAJĄTKÓW OSOBISTYCH ZALICZA SIĘ: |
| --- |
| 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej, 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, 4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia
jednego z małżonków, 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, 10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inacze |
*Bez zgody i za zgodą *
Każdy z małżonków ma pełne prawo korzystać z rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z tych rzeczy przez drugiego małżonka.
Zarządzanie majątkiem wspólnym powinno odbywać się w miarę możliwości solidarnie, a jeśli nie - małżonkowie mają obowiązek udzielać sobie wzajemnie informacji o podejmowanych przez siebie czynnościach, o stanie majątku wspólnego oraz o zobowiązaniach obciążających ten majątek.
Każdy z małżonków może również samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Drugi małżonek ma jednak prawo sprzeciwić się działaniom męża lub żony (wyjątkiem są tu czynności dotyczące bieżących spraw życia codziennego, czynności zmierzające do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny lub czynności podejmowane w ramach działalności zarobkowej).
| KIEDY TRZEBA UZYSKAĆ ZGODĘ WSPÓŁMAŁŻONKA: |
| --- |
| 1) przy czynnościach prawnych prowadzących do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzących do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków, 2) przy czynnościach prawnych prowadzących do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, 3) przy czynnościach prawnych prowadzących do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa, 4) przy darowiznach z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. |
*Zgoda bardzo istotna *
Jeżeli którejś z wymienionych wyżej czynności dokonano bez zgody drugiego małżonka, wówczas pojawia się problem. Ważność umowy, która została zawarta w którejś z tych spraw tylko przez jednego z małżonków zależy bowiem od potwierdzenia takiej umowy przez drugiego małżonka (jeżeli takiego potwierdzenia nie będzie, umowa jest nieważna).
Małżonek, który zawarł umowę samodzielnie może prosić małżonka, którego zgoda jest wymagana o potwierdzenie umowy, wyznaczając na to odpowiedni termin.
Natomiast w sytuacji, gdy jeden z małżonków zaciąga zobowiązanie tylko i wyłącznie ze swojego majątku osobistego, wierzyciel we własnym interesie powinien być również zainteresowany uzyskaniem zgody drugiego współmałżonka.
Jest to niezwykle istotne, ponieważ jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, to wierzyciel może żądać zaspokojenia swoich roszczeń także z majątku wspólnego małżonków.
Natomiast jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka, wówczas wierzyciel może żądać zaspokojenia swoich roszczeń jedynie z majątku osobistego dłużnika, a więc np. z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw (np. autorskich lub praw własności przemysłowej), a jeżeli zobowiązanie wynika z prowadzenia przedsiębiorstwa - także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa.