Zgodnie z polskim prawem małżonków po ślubie łączy ustawowa wspólnota majątkowa.
Jeżeli chcemy, żeby było inaczej, musimy odwiedzić notariusza najpóźniej dzień przed ślubem i spisać intercyzę.
Co to jest intercyza?
Intercyza to termin zarezerwowany dla umowy przedślubnej.
Jeżeli przyszli małżonkowie postanowili, że chcą mieć rozdzielność majątkową, wówczas trzeba sporządzić odpowiedni akt notarialny, który nabierze mocy prawnej w dniu ślubu. Gdyby z jakichś powodów do ślubu między tymi osobami nie doszło, dokument jest nieważny i można go wyrzucić do kosza.
Jeżeli rozdzielność ustanowiono przed zawarciem związku, wówczas każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed ślubem jak też nabyty później (mówi o tym art. 51 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Stosunki majątkowe można zmienić również w trakcie trwania małżeństwa.
Też trzeba odwiedzić wtedy notariusza, sporządzany dokument nie nazywa się już jednak intercyzą. Jest to majątkowa umowa małżeńska o zniesieniu wspólności ustawowej (ale i tak wszyscy potocznie nazywają ją intercyzą).
W przypadku, gdy umowę o rozdzielności majątkowej zawieramy już w czasie trwania małżeństwa, wówczas każdy małżonek zachowuje te składniki majątku, które przypadły mu w drodze podziału majątku wspólnego, oraz przedmioty nabyte już po wprowadzeniu rozdzielności.
Każdy z małżonków ma wówczas pełną swobodę dysponowania swoim majątkiem. Sam również odpowiada względem wierzycieli za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
Oprócz całkowitej rozdzielności mamy do wyboru również dwie inne opcje zmieniające nasze stosunki majątkowe z żoną lub mężem. Możemy na przykład ustawową wspólność majątkową rozszerzyć na majątek osobisty nabyty przed zawarciem małżeństwa lub też ograniczyć wyłączając ze wspólności pewne przedmioty.
Najczęściej takimi przedmiotami są mieszkania, nieruchomości, samochody.
Jak zawrzeć intercyzę?
Intercyzę sporządza notariusz.
Inna forma umowy o zniesieniu wspólnoty majątkowej jest nieważna (wynika to z art. 47 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
U notariusza każdy z małżonków swoim podpisem zaświadcza, że godzi się na takie rozwiązanie.
Żadna ze stron tej umowy nie może być ubezwłasnowolniona i musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Dlatego, aby notariusz sporządził intercyzę, potrzebna jest zgoda obojga małżonków.
U notariusza muszą się więc stawić oboje z dowodami osobistymi i skróconym aktem małżeństwa.
Zgodnie z §8 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej ( Dz. U. z 2004r., nr 148, poz. 1564 ) maksymalna stawka taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową małżeńską wynosi 400 zł.
Co daje intercyza?
Jak już wspomniano wyżej, zawarcie intercyzy ma ten skutek, że każdy z małżonków ma samodzielne, nieograniczone przez drugiego z małżonków prawo do zarządzania i rozporządzania całym swoim i tylko swoim, majątkiem.
Trzeba jednak wspomnieć, że intercyza najlepiej sprawdza się w małżeństwach partnerskich, w których oboje małżonkowie są aktywni zawodowo i każde z nich posiadało przed ślubem własny dorobek.
Art. 47 §2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówi również o tym, że umowne rozszerzenie, ograniczenie bądź wyłączenie wspólności jest skuteczne również wobec osób trzecich, pod warunkiem, że o nim wiedziały.
Nie oznacza to konieczności informowania o intercyzie wszystkich krewnych, znajomych.
W praktyce oznacza to jednak, że małżonkowie przed zawarciem umowy powinni uprzedzić danego kontrahenta o zawartej intercyzie (dotyczy to zwłaszcza umów o większej wartości, takich jak kredyt, pożyczka, zakup na większą kwotę itp.).
Czego nie daje intercyza?
Posiadając odrębność majątkową musimy rozliczać się samodzielnie przed urzędem skarbowym. Tymczasem, gdy w małżeństwie występują spore różnice w dochodach męża i żony, opłaca się wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego.
Często intercyzę zawierają małżonkowie w sytuacji, gdy rodzice jednego z nich kupują im przed ślubem dom, mieszkanie lub samochód i chcą zabezpieczyć swojego syna lub córkę przed ewentualnymi, przyszłymi roszczeniami drugiej strony. Nie jest to jednak konieczne, bo i tak majątek nabyty przez współmałżonka przed ślubem nie wchodzi do wspólnoty majątkowej.
Spółdzielcze prawo do lokalu, również własnościowego, przyznane w czasie trwania związku małżeńskiego bezpośrednio od spółdzielni, pozostaje wspólne, nawet pomimo intercyzy, podzielić je między oboje małżonków może tylko sąd.
Trzeba też wiedzieć, że od ostatniej nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wierzyciel nie może już egzekwować długu małżonka z majątku wspólnego, jeżeli drugi małżonek nie wyraził w formie pisemnej zgody na jego zaciągnięcie.
Dlatego intercyza, choć ostatnio bardzo modna, nie jest uniwersalnym lekiem na wszystko. Warto wziąć pod uwagę zarówno korzyści, jakie daje, jak i ograniczenia z niej płynące i dopiero wówczas podjąć decyzję.