CIT

Zysk zatrzymany w spółce kapitałowej

Zysk zatrzymany w spółce kapitałowej (Sp. z o.o. i S.A.) nie może zostać uznany za przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenie z tytułu korzystania z "cudzego" kapitału. W przypadku przekroczenia terminu płatności dnia dywidendy spółka kapitałowa jest zobowiązana do naliczenia przychodu podatkowego za okres korzystania ze środków pieniężnych należących do udziałowców i akcjonariuszy tj. od dnia następnego po dniu dywidendy do dnia rzeczywistej wypłaty. 

Wspólnikom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcjonariuszom spółki akcyjnej przysługuje prawo do udziału w zyskach spółek kapitałowych. Prawo takie usankcjonowane jest wprost w przepisach Kodeksu Spółek Handlowych, i tak:

- Udziałowcy (Sp. z o.o.) mają prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów (art. 191 KSH).

- Akcjonariusze (S.A.) mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji. Jeżeli akcje nie są całkowicie pokryte, zysk rozdziela się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Statut może przewidywać inny sposób podziału zysku (art. 347 KSH).

Należy zauważyć, iż zysk o którym mowa powyżej określa się na podstawie ksiąg rachunkowych spółki kapitałowej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Bilansowy zysk netto może, zgodnie z powyższym, zostać podzielony pomiędzy wspólników lub akcjonariuszy, jednakże przepisy nie przewidują obowiązku jego podziału. Podział zysku jest więc fakultatywny i zależy od decyzji udziałowców lub akcjonariuszy.

Powyższa sytuacja rodzi określone konsekwencje finansowe dla spółek kapitałowych, gdyż podjęcie uchwały o podziale lub pozostawieniu zysku w spółce może powodować powstanie przesłanek uzasadniające zastosowanie określonych przepisów prawa podatkowego. W takim przypadku należy rozpatrzyć następujące sytuacje, których interpretacja na gruncie prawa podatkowego jest odmienna:

(1) decyzja o podziale zysku pomiędzy udziałowców oraz akcjonariuszy i wypłata dywidendy w ustalonym terminie,

(2) decyzja o podziale zysku pomiędzy udziałowców oraz akcjonariuszy i wypłata dywidendy z opóźnieniem (po ustalonym terminie - po dacie dywidendy),

(3) decyzja o pozostawieniu zysku w spółce kapitałowej.

Pierwsza z w/w sytuacji nie rodzi żadnych konsekwencji podatkowych po stronie spółki kapitałowej. W drugim przypadku sytuacja się komplikuje, ponieważ przekroczenie terminu wypłaty dywidend (dnia dywidendy) powoduje roszczenie udziałowców i akcjonariuszy o jej zapłatę (jest to należność wymagalna).

W tym przypadku zachodzi konieczność rozpatrzenia przepisów podatkowych traktujących o nieodpłatności świadczeń za wykorzystywanie środków pieniężnych przez spółkę kapitałową od daty upływu terminu płatności (dnia dywidendy) do jego rzeczywistej zapłaty.

Rozpatrzenia również wymaga oznaczenie dnia dywidendy (kiedy dywidenda powinna zostać wypłacona). Zgodnie z KSH dzień dywidendy ustala się w terminie dwóch miesięcy od dnia podjęcia uchwały o podziale zysku i jej wypłacie. Oznacza to, iż aby można było mówić o nieodpłatnym świadczeniu dla spółki kapitałowej muszą zajść następujące przesłanki:

(1) została powzięta uchwała o podziale zysku i wypłacie dywidendy oraz

(2) został ustalony dzień dywidendy oraz

(3) spółka kapitałowa nie wypłaciła dywidendy w dniu dywidendy (przekroczyła termin wypłaty dywidendy).

W takiej sytuacji spółka kapitałowa jest zobowiązana do naliczenia przychodu podatkowego za okres korzystania ze środków pieniężnych należących do udziałowców i akcjonariuszy tj. od dnia następnego po dniu dywidendy do dnia rzeczywistej wypłaty.

Trzeci przypadek nie może rodzić powstania obowiązku podatkowego po stronie spółki z o.o., ponieważ stosownie do art. 191 KSH przed podjęciem uchwały przez zgromadzenie wspólników o przeznaczeniu zysku do podziału między wspólników, wspólnicy nie nabywają prawa do dywidendy, a w konsekwencji nie można w takim przypadku uznać, że spółka uzyskała nieodpłatne świadczenie w postaci prawa do niepopłatnego korzystania z "cudzego" kapitału [Pismo MF z dnia 4.04.2002r. nr PB 4/AK-031-23/03]. Analogiczną interpretację należy zastosować do spółek akcyjnych (art. 347 KSH).

Stan prawny: 12.2005

Dawid Michalak