Ceny transferowe

Wytyczne OECD oraz inne międzynarodowe porozumienia w sprawie cen transferowych

Wytyczne OECD w sprawie cen transferowych stały się podstawą do określenia wewnętrznych przepisów poszczególnych państw-członków tej międzynarodowej organizacji, jak również dla ponadnarodowych porozumień w tej materii. Wytyczne wprowadziły podstawową zasadę dla zagadnienia cen transferowych "the arm's length principle" - czyli zasadę długości ramienia (zasadę ceny rynkowej).

Problematykę cen transferowych na świecie należy rozpocząć od źródła pierwszych regulacji, których głównym inspiratorem były kraje wchodzące w skład Organizacji Rozwoju Gospodarczego i Współpracy. OECD poprzez regulacje modelowej konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku oraz wytycznych w sprawie cen transferowych dla przedsiębiorstw międzynarodowych oraz administracji podatkowych z 1995 roku zawarło zwięzłą definicję przedsiębiorstw powiązanych oraz określiło warunki i skutki, gdy transakcje między tymi podmiotami nie spełniają kryteriów transakcji rynkowych.

Wprowadzenie wytycznych w sprawie cen transferowych wynika z faktu, iż rola przedsiębiorstw międzynarodowych^[1] w handlu międzynarodowym nabrała bardzo dużego znaczenia w ostatnich 20 latach. To w dużej części odpowiada wzrostowi integracji narodowych gospodarek i postępu technologicznego, w szczególności w obszarze komunikacji. Wzrost znaczenia MNEs rozwija kompleksowe zagadnienie opodatkowania zarówno po stronie administracji podatkowych jak również MNEs, od kiedy regulacje poszczególnych krajów w zakresie opodatkowania MNEs nie mogą być rozpatrywane oddzielnie, ale powinny być rozpatrywane w szerszym znaczeniu międzynarodowym^[2].

Rozwiązania w zakresie przedsiębiorstw powiązanych przedstawione w modelowej konwencji oraz wytycznych OECD są zasadą generalną, którą umawiające się państwa mogą doprecyzować w takim zakresie, w jakim nie pozostaje to niezgodne z innymi wytycznymi w przedstawionych regulacjach OECD oraz lokalnym prawem podatkowym. Należy zwrócić uwagę, iż rozwiązanie to zostało przeniesione do polskiego ustawodawstwa w przepisach ustaw o podatku dochodowym oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Szczególne znaczenie dla cen transferowych ma główna zasada badania i tworzenia dokumentacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi o nazwie arm's length, którą można scharakteryzować jako zasada ceny rynkowej, co oznacza, iż przedsiębiorstwa powinny ustalać ceny w transakcjach w taki sposób, w jaki zostałyby one ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Znaczenie tej zasady jest bardzo istotne z punku widzenia konstrukcji cen transferowych, ponieważ wszystkie podstawowe metody szacowania cen w transakcjach oparte są na porównywalności danych uzyskanych od podmiotów niezależnych ustalonych w podobnych okolicznościach faktycznych z możliwością odpowiednich korekt.

W wyniku harmonizacji przepisów w zakresie cen transferowych dokonanych przez ODCE zawiązano The Pacific Association of Tax Administrators (PATA), która jest organizacją skupiającą kraje regionu oceanu spokojnego, w skład którego wchodzą administracje podatkowe Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Japonii. Organizacja ta powstała z potrzeby uregulowania procesu tworzenia cen transferowych w wymianie handlowej oraz kapitałowej pomiędzy krajami członkowskimi, a jej główne zasady oraz tryby postępowania są zgodne z wytycznymi ODCE w zakresie cen  transferowych dla przedsiębiorstw międzynarodowych oraz administracji podatkowych^[3], jak również przepisami art. 9 modelowej koncepcji ODCE w sprawie podatku od dochodu i majątku^[4].

W celu wyeliminowania mnożenia dokumentacji podatkowej w każdym z poszczególnych państw, członkowie PATA opracowali i opublikowali w dniu 12 marca 2003 roku "Zestaw dokumentacji cen transferowych"^[5], który wskazuje wytyczne w celu ujednolicenia dokumentacji podatkowej tak, aby spełniała ona wymagania wszystkich krajów członkowskich, jednakże zastrzeżono, iż owe wytyczne nie są nadrzędne wobec prawa krajowego i stosowanie ich jest fakultatywne.

Zestaw dokumentacji cen transferowych ma na celu wyjście naprzeciw problemom, na jakie mogą natrafić w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa międzynarodowe dokonujące transakcji pomiędzy krajami-członkami PATA, a w szczególności poprzez obniżenie kosztów tworzenia odpowiedniej dokumentacji oraz sankcji za stosowanie cen transferowych w różnych krajach członkowskich.

Przedsiębiorstwa pragnące zastosować w praktyce życia gospodarczego wytyczne PATA muszą spełnić obligatoryjnie trzy warunki tak, aby uniknąć zanegowania dokumentacji podatkowej cen transferowych przez poszczególne kraje, którymi są:

1. W procesie cen transferowych stosować reguły zasady arm's length^[6], co oznacza, iż przedsiębiorstwo musi dołożyć wszelkich starań, aby w procesie tworzenia cen transferowych zachować wierność regułom zasady arm's length, w szczególności poprzez:

1. analizę kontrolowanych transakcji,
2. poszukiwanie porównywalnych transakcji pomiędzy niezależnymi przedsiębiorstwami zgodnie z zasadą arm's length,
3. wybór i zastosowanie metody określania cen transferowych ustalonych przez  PATA zgodnych z wytycznymi ODCE w tym zakresie.

2. Właściwe udokumentowanie procesu tworzenia cen transferowych zgodnych z zasadą arm's length^[7], co oznacza, iż przedsiębiorstwo powinno zapewnić dostęp do dokumentacji zebranej podczas procesu tworzenia cen transferowych, które podatnikowi dają możliwość określenia, czy ceny przezeń stosowane mają charakter rynkowy, a które administracji podatkowej umożliwiają weryfikację kontrolowanych transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz minimalizują kontrowersję wokół badanego tematu,
3. Przekazanie w odpowiednim czasie dokumentacji cen transferowych zgodny z zasadami arm's length^[8], co oznacza iż przedsiębiorstwo powinno przedstawić przedmiotową dokumentację w odpowiednim czasie na żądanie członków administracji podatkowych PATA, które to działanie ma na celu zastosowanie ochrony przed sankcjami zagwarantowanymi przez PATA TPDP.  

Zestaw dokumentacji cen transferowych w dziale "Dokumentacją dostarczana przez Podatników"^[9] określa, jakie dokumenty oraz zasady należy stosować przygotowują w praktyce dokumentację cen transferowych tak, aby uniknąć sankcji za jej niewłaściwe sporządzenie.

Przedstawione powyżej rozwiązania zmierzają do minimalizacji po stronie przedsiębiorstw działającym w środowisku międzynarodowym konsekwencji stosowania transferu dochodu (zysku) niezgodnych z zasadą arm's length.

Stan prawny: 01.2006

Dawid Michalak