Ordynacja, postępowanie sądowe oraz varia

Obowiązek dostarczenia dowodów w postępowaniu podatkowym.

Dotychczasową praktyką organów podatkowych było obciążanie podatników ciężarem udowodnienia okoliczności sprawy. Wyrok NSA z 4 marca 2005 może być jednym z najbardziej istotnych orzeczeń przekreślających taką praktykę. W orzeczeniu tym Sąd podkreślił, iż to na organach podatkowych, a nie na podatniku, ciąży obowiązek dostarczenia dowodów, które pozwolą ustalić faktyczne okoliczności w sprawie.

'Na organach podatkowych, a nie na podatniku, ciąży obowiązek dostarczenia dowodów, które pozwolą ustalić faktyczne okoliczności w sprawie.' - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 marca 2005 r sygn. FSK 1755/2004.

W marcu br. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok, przekreślający wiele wcześniejszych orzeczeń sądowych, na których organy podatkowe wielokrotnie opierały swe decyzje. W ogromnej większości stwierdzały one, iż ciężar udowodnienia okoliczności, z których wynikają korzyści dla podatnika, obciąża jego samego.

Podstawą takiego założenia, był art. 6 Kodeksu Cywilnego, który wskazuje, iż: 'Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.' Podnoszone wbrew takiemu założeniu argumenty, zwykle oparte były na twierdzeniu o braku istnienia takiego przepisu w prawie podatkowym jak i zasadach wynikających z podstawowych reguł postępowania podatkowego, które nakładają na organy podatkowe obowiązek działania z urzędu, a tym samym docierania do prawdy materialnej niezależnie od działań lub zaniechań podatnika.

Pomimo, że brak jest w przepisach prawa podatkowego przepisu, który byłby przepisem analogicznym do wspomnianego przepisu KC oraz faktu, że prawo podatkowe jest w zasadzie przeciwstawieństwem prawa cywilnego, jednak praktyka opierania ciężaru dowodzenia na podatnikach była przytłaczająca.

Należy mieć nadzieję, iż wymienione na wstępie orzeczenie NSA wyeliminuje lub przynajmniej ograniczy sytuacje, w której niepełny, gdyż nie zebrany przez organy podatkowe materiał dowodowy, stanowił argument rozstrzygający na niekorzyść podatników. Tym samym fiskus utraci prawo obciążania podatników negatywnymi konsekwencjami swych zaniechań i zaniedbań, przerzucając ciężar dowodzenia okoliczności faktycznych na podatników, jak również będzie ono kierunkiem uchylania tych decyzji, które lekceważąc stan faktyczny przyjmowały fikcyjne założenia.

W konsekwencji, można uznać, że nawet zupełna bierność podatnika w trakcie prowadzonego postępowania dowodowego, nie może zwalniać organy z obowiązku poszukiwania i znalezienia dowodów na istnienie okoliczności faktycznych. Tylko w takim przypadku wydana decyzja podatkowa, spełniać będzie kryteria prawidłowości pod względem ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego sprawy. Dlatego też wcześniejsze twierdzenia organów podatkowych powołujących się na bierność podatników, która to miała usprawiedliwiać fikcyjnie ustalony stan faktyczny przez urząd, w świetle powołanego orzeczenia powinny zostać zmodyfikowane.

Jacek Dobrucki