VAT

Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa a podatek VAT

Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa wymaga od podatników szczególnej uwagi w zakresie przepisów prawa podatkowego i cywilnego. Kwestią zasadniczą są pojęcia przedsiębiorstwa oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Opodatkowanie nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa w ujęciu podatku dochodowego może stanowić o jednoznacznych korzyściach podatkowych dla kupującego. W takim też przypadku konieczne jest zwrócenie uwagi czy nabywana część przedsiębiorstwa będzie spełniać przesłanki art. 4a ust 3 i ust 4 uCIT, które wskazują, iż :

(1) pkt 3 - przedsiębiorstwo - oznacza przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego,

(2) pkt 4 - zorganizowanej części przedsiębiorstwa - oznacza to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Odwołanie ustawy podatkowej do przepisu kodeksu cywilnego, który generalnie wskazuje, iż 'przedsiębiorstwem jest zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej', stanowi o konieczności łącznej kwalifikacji przedsiębiorstwa od strony podatkowej i cywilnej.

Jednak w kodeksie cywilnym brak jest definicji zorganizowanej części przedsiębiorstwa, co powoduje z jednej strony konieczność odpowiedniego stosowania definicji dotyczącej całości przedsiębiorstwa z drugiej zaś, zachowanie szczególnych wymagań związanych z wymienionym art. 4a ust 4 uCIT. Celem powyższego jest skorzystanie z udogodnień np. w postaci wyceny wartości początkowej dla celów amortyzacji podatkowej. 

Należy również zauważyć, iż sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans, zgodnie z art. 6 pkt 1 uVAT, nie podlega opodatkowaniu.

W tym miejscu konieczne jest określenie jakie znaczenie ma określenie 'samodzielny zakład sporządzający bilans'. Ustawa VAT nie zawiera odrębnej definicji w powyższym zakresie, stąd też pomocniczo w drodze zewnętrznej wykładni systemowej, przyjmuje się, iż chodzi tu o 'oddział jako wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności'- art. 5 pkt 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Należy jednak zauważyć, iż sprzedaż przedsiębiorstwa samodzielnie sporządzającego bilans niejednokrotnie będzie niekorzystna gdyż konieczna będzie w takim przypadku zapłata podatku od czynności cywilnoprawnych.

Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie została wymieniona w powołanym art. 6 uVAT jako niepodlegająca uVAT, tym samym należy uznać, iż transakcja taka będzie opodatkowana na zasadach ogólnych. W porównaniu do VI Dyrektywy VAT, która zawiera możliwość sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jako niepodlegającej VAT, polska ustawa nie daje takiej możliwości. Tym samym w przypadku, gdy zbywany majątek nie jest przedsiębiorstwem samodzielnie sporządzającym bilans, konieczne jest opodatkowanie na zasadach ogólnych.

Należy również zwrócić uwagę, iż sprzedaż przedsiębiorstwa, na które często składają się dodatkowe świadczenia np. w postaci przeniesienia praw do wartości niematerialnych i prawnych jak prawa czy licencje, zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności, w tym niepodejmowanie działań konkurencyjnych, na potrzeby uVAT powinna być definiowana jako sprzedaż usług. Z pozoru wydaje się, iż konsekwencje są nieistotne, jednak w konkretnych przypadkach mogą powstać istotne różnice np. w zakresie powstania obowiązku podatkowego.

Stan prawny: 12.2005

Jacek Dobrucki