.
Władza urzędników kontroli skarbowej jest bardzo rozległa i prawie niczym nieograniczona. Kontroler jedną swoją decyzją jest w stanie doprowadzić do bankructwa nawet firmy zatrudniające kilkaset osób, odprowadzające do budżetu miliony złotych w formie podatków. Doskonałym przykładem takich działań jest wrocławski producent komputerów – JTT Computer (w chwili obecnej w upadłości) lub jego główny konkurent Optimus, który znalazł się na skraju bankructwa w efekcie błędnej decyzji urzędnika kontroli skarbowej.
W podobnej sytuacji - jak firmy - może znaleźć się również każdy przeciętny obywatel. Urząd skarbowy może bez żadnej zapowiedzi sprawdzić, czy prawidłowo rozlicza się on z ciążących na nim podatków. Działania kontrolne mogą mieć różnoraki charakter. W pierwszej kolejności zostanie sprawdzone, czy terminowo składamy deklaracje podatkowe oraz wpłacamy należne podatki. Możemy zostać również wezwani do osobistego stawienia się w urzędzie w celu złożenia wyjaśnień i przedstawienia stosownych dokumentów.
Jeżeli okaże się, że występują jakieś nieścisłości podatnik musi uiścić zaległą kwotę wraz z ustawowymi odsetkami. Należy również pamiętać, że bardzo często kontrole przeprowadzane są z kilkuletnim opóźnieniem (urząd ma na to 5 lat, licząc od 1 maja roku, w którym zostało złożone zeznanie podatkowe), a co za tym idzie odsetki mogą nawet przekraczać kwotę zaległości.
Zawsze można się odwołać
Pokontrolna decyzja podatkowa, w której urząd skarbowy określa prawidłową wysokość podatku, wysokość zaległości podatkowej oraz odsetek, musi zostać doręczona podatnikowi w formie pisemnej.
Musi ona zawierać:
- oznaczenie organu podatkowego,
- datę wydania,
- oznaczenie strony,
- powołanie podstawy prawnej,
- rozstrzygnięcie,
- uzasadnienie faktyczne i prawne,
- pouczenie o trybie odwoławczym - jeżeli od decyzji służy odwołanie, podpis osoby upoważnionej, z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego
W ciągu 14 dni od doręczenia decyzji podatnikowi przysługuje prawo wniesienia odwołania do organu wyższej instancji podatkowej – izby skarbowej. W przypadku, gdy odwołanie przesyłamy za pośrednictwem poczty, to o terminie decyduje data stempla pocztowego, a nie fizyczne doręczenie. Dodatkowo przesyłka powinna mieć charakter „polecony”.
Jeżeli natomiast odwołanie składamy bezpośrednio w siedzibie organu podatkowego należy żądać potwierdzenia jego wniesienia (najlepiej na kopii podania). Należy również pamiętać, że odwołania wnosi się do właściwej miejscowo izby skarbowej, za pośrednictwem urzędu skarbowego, który ją wydał, a nie bezpośrednio do izby skarbowej.
Odwołanie nie może być byle jakie
Odwołanie od decyzji podatkowej musi zawierać przedstawienie stanu faktycznego, wskazanie naruszenia przepisów prawnych (może być to również poprzez błędną interpretację, jakiej dokonał organ podatkowy), wskazanie niewłaściwego rozpoznania sprawy poprzez pominięcie dowodów lub przedstawienie nowych, istniejących w dniu wydania decyzji I instancji dowodów w sprawie – (gdy taka sytuacja zachodzi).
Nie może być to więc podanie, w którym znajdzie się jedynie niezadowolenie z decyzji, musi ono zawierać także argumenty i dowody przemawiające za tym.
Ponadto w odwołaniu powinny się znaleźć dane dotyczące strony wnoszącej (imię, nazwisko, nazwa, adres, numer identyfikacji podatkowej NIP)
, jej podpis, a także opłata w formie znaczków skarbowych, która wynosi 5 zł od podania i 0,50 zł od załącznika.
Urząd też ma swoje prawa
Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi, że odwołanie posiada braki formalne, to powinien wezwać podatnika do ich usunięcia w ciągu 7 dni. Gdyby jednak w tym terminie braki nie zostały uzupełnione, urząd skarbowy jest i tak zobligowany do przekazania odwołania do izby skarbowej, która wyda decyzję o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia.
Urząd Skarbowy w ciągu 14 dni, po otrzymaniu odwołania, ma obowiązek jego przekazania, wraz z aktami sprawy oraz ustosunkowaniem się do zarzutów podatnika izbie skarbowej. W trakcie tego 14 – dniowego okresu może mieć również miejsce sytuacja, że urząd skarbowy (po przeprowadzeniu ponownej kontroli) zmienia swoją dotychczasową decyzję i uwzględnia odwołanie wniesione przez podatnika. W takim wypadku wydawana jest nowa decyzja (nie później jednak jak w ciągu 14 dni od otrzymania odwołania), która uchyla lub zmienia zaskarżoną decyzję. Podatnik ma prawo odwołania się również od tej nowej decyzji na wcześniejszych zasadach.
Pomimo, że decyzja urzędu skarbowego nie jest ostateczna, to złożenie odwołania niestety nie zawiesza obowiązku zapłaty zaległości podatkowych. Możemy oczywiście zwrócić się z wnioskiem o wstrzymanie wykonania decyzji, lecz urząd nie musi się do niego przychylić. W praktyce ma to bardzo rzadko miejsce.
Po otrzymaniu odwołania Izba Skarbowa powinna w ciągu dwóch miesięcy rozpatrzyć sprawę i wydać jedną z następującą decyzji:
- utrzymać w mocy postanowienia urzędu skarbowego w przypadku, gdy uzna ją za zgodną z prawem
- uchylić decyzję urzędu skarbowego w całości lub w części i w tym zakresie wydać orzeczenie, w przypadku gdy uzna - w części lub całości – zastrzeżenia podatnika,
- uchylić decyzję urzędu skarbowego w całości lub w części oraz uchylić postępowanie w sprawie – taka sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy Izba Skarbowa po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego uzna, że zaskarżona decyzja jest niezgodna z prawem i należy ją wyeliminować, a dalsze postępowanie w sprawie nie ma podstaw prawnych
- uchylić decyzję w całości i jednocześnie przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia do urzędu skarbowego w przypadku, gdy sprawa wymaga ponownego postępowania wyjaśniającego
- umorzyć postępowanie odwoławcze, jeżeli stało się ono bezprzedmiotowe
Ostateczny głos należy do Izby
Decyzje Izby Skarbowej mają charakter ostateczny, czyli nie można się od nich odwołać. Podatnik ma jedynie prawo do rozpoczęcia postępowania przed NSA lub skorzystać z trybu nadzwyczajnego (wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej). Podatnik może wybrać tylko jeden z trzech trybów nadzwyczajnych, ale jednocześnie może złożyć skargę do NSA.
Natomiast jeżeli Izba Skarbowa nie załatwi sprawy we właściwym terminie, to ma obowiązek powiadomić podatnika o przyczynach takiego postępowania oraz wyznaczyć nowy termin.
Na przestrzeni ostatnich lat znacznie statystycznie wzrosła liczba decyzji podejmowanych na niekorzyść podatnika. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka. Z jednej strony faktyczne i świadome łamanie prawa podatkowego. Z drugiej jednak nie należy zapominać o dużym stopniu skomplikowania polskich regulacji podatkowych - co często prowadzi do niezamierzonego łamania przepisów. Bez wpływu nie pozostaje również fakt stosowania błędnego mechanizmu wynagradzania urzędników skarbowych. Pensja urzędnika kontroli skarbowej składa się z tzw. podstawy oraz premii kwartalnej, której wysokość zależy od skuteczności, czyli tego ile wpłynie na konto urzędu z tytułu zaległości podatkowych. Należy zauważyć, że urzędnicy skarbowi są bardzo rzadko rozliczani ze swoich błędnych decyzji, gdy zostają one uchylone przez Izbę Skarbową. Dodatkowo zwrotowi nie podlega otrzymana przez nich premia. Powoduje to, że często ich decyzje są zbyt pochopne i niezgodne z obowiązującym prawem.
Powodzenia
Podatnicy coraz częściej korzystają z możliwości odwołania, licząc na zmianę niekorzystnego postanowienia Urzędu Skarbowego. W ubiegłym roku ponad połowa tego typu spraw została rozstrzygnięta na korzyść podatników.
Należy jednak pamiętać również o tym, że odwołanie od decyzji US może mieć moc obusieczną. W niektórych przypadkach sytuacja podatnika może ulec pogorszeniu. Izba Skarbowa może bowiem zwrócić sprawę do urzędu skarbowego w celu zmiany decyzji na bardziej niekorzystną niż dotychczas, gdy uzna, że: zobowiązane podatkowe zostało ustalone na niższym poziomie niż wynika to z przepisów, kwota zwrotu podatku została zawyżona, stratę określono na wyższym poziomie niż w rzeczywistości została poniesiona.