Od dnia 1 stycznia 2005 r., zgodnie z art. 78a ustawy - prawo o ruchu drogowym, wprowadzona została możliwość czasowego wycofania pojazdu z ruchu.
Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu dotyczy wyłącznie określonych kategorii pojazdów, tj.:

• samochodów ciężarowych i przyczep o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 t;
• ciągników samochodowych;
• pojazdów specjalnych;
• autobusów.

Do wydania decyzji w tym zakresie uprawniony jest właściwy starosta na wniosek zainteresowanego podmiotu. Właściciel pojazdu czasowo wycofywanego z ruchu zobowiązany jest uiścić opłatę, złożyć w starostwie do depozytu dowód rejestracyjny pojazdu i tablice rejestracyjne, a także odpowiednio zabezpieczyć pojazd (zapewnić postój poza drogą publiczną, strefą zamieszkania i strefą ruchu). Pojazd może być czasowo wycofany z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy. Okres ten może być przedłużony, jednak łączny okres wycofania pojazdu z ruchu nie może przekraczać 48 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji o jego czasowym wycofaniu z ruchu.

Na tle wprowadzonej instytucji pojawiło się pytanie o obowiązek ubezpieczenia OC pojazdów czasowo wycofanych z ruchu.

Odnosząc się do niniejszej problematyki, po przeprowadzeniu konsultacji m.in. z przedstawicielami Ministerstwa Finansów i Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Rzecznik Ubezpieczonych pragnie wyjaśnić, że w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC związany jest zasadniczo z rejestracją pojazdu. Art. 29 ust. 1 pkt. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, która będzie miała zastosowanie do kategorii pojazdów wymienionych w art. 78a prawa o ruchu drogowym wskazuje, iż posiadacz pojazdu mechanicznego obowiązany jest zawrzeć umowę ubezpieczenia OC najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu, z wyjątkiem pojazdów historycznych. Rozwiązanie umowy ubezpieczenia OC na podstawie art. 33 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych następuje m.in. wskutek wyrejestrowania pojazdu, którego przypadki reguluje art. 79 ust. 1 ustawy - prawo o ruchu drogowym. Wprowadzona instytucja czasowego wycofania pojazdu z ruchu nie jest równocześnie jego wyrejestrowaniem, co w ocenie Rzecznika przemawia za koniecznością posiadania ubezpieczenia OC przez pojazd czasowo wycofany z ruchu.

Za odmiennym poglądem, co może wprowadzać ubezpieczających w błąd, będą przemawiać pewne obowiązki nałożone w przepisie art. 78a prawa o ruchu drogowym na właściciela pojazdu czasowego wycofanego z ruchu, tj.:

• złożenie do depozytu przy starostwie dowodu i tablic rejestracyjnych (ust. 3);
• zapewnienie wycofanemu czasowo z ruchu pojazdowi postoju poza drogą publiczną i strefą zamieszkania i strefą ruchu (ust. 5);
• oraz przez odesłanie do przepisu art. 46 ust. 5, który zobowiązuje do zabezpieczenia pojzdu przed możliwością jego uruchomienia przez osobę niepowołaną oraz zachowania innych środków ostrożności niezbędnych do uniknięcia wypadku (ust. 5).

Trzeba jednakże podkreślić, iż nowelizacja prawa o ruchu drogowym, zarówno w przepisie art. 78a, jak i przepisach zmieniających, nie wprowadza możliwości rozwiązania, zawieszenia czy zwolnienia z obowiązku posiadania ubezpieczenia OC w okresie czasowego wycofania z ruchu. Przypadki rozwiązania umowy ubezpieczenia OC posiadaczy reguluje wyżej wskazywany przepis art. 33 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż wprowadzona wspomnianą nowelizacją instytucja czasowego wycofania pojazdu z ruchu nie zmienia zasad funkcjonowania obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych a tym samym na właścicielu czy nabywcy wycofanego pojazdu ciąży obowiązek ubezpieczenia w zakresie OC.

Podobnie w przypadku pojazdów czasowo wycofanych z ruchu nie istnieje możliwość skorzystania z ubezpieczenia krótkoterminowego na zasadach określonych w art. 27 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, gdyż pojazdy określone w art. 78a prawa o ruchu drogowym nie spełniają przesłanek określonych w tym przepisie.

Ponadto, co jest istotne dla potencjalnych poszkodowanych oraz biorąc pod uwagę gwarancyjny charakter ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, należy dodatkowo potwierdzić konieczność posiadania ubezpieczenia przez posiadaczy pojazdów czasowo wycofanych z ruchu w oparciu o inne, równie ważne w naszej ocenie, argumenty. Zgodnie z przepisem art. 34 ust 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych za szkodę w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, bezpośrednio przy za ładowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania, postoju lub garażowania. Uzupełnienie tego przepisu stanowią także poglądy doktryny prawa ubezpieczeniowego oraz ugruntowana linia orzecznictwa (por. A. Wąsiewicz, opracowanie: M. Orlicki i M. Wąsiewicz, Ubezpieczenia Komunikacyjne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Poznań 2001). Biorąc pod uwagę powyższe, a także doświadczenie wynikłe z różnorodnych stanów faktycznych, istnieje szereg zagrożeń związanych z postojem pojazdu wycofanego czasowo z ruchu. Można sobie m.in. wyobrazić sytuację, gdy w okresie czasowego wycofania pojazdu z ruchu jego silnik podczas postoju, celem zapewnienia jego sprawności, jest uruchamiany w określonych odstępach czasowych, przeważnie zalecanych przez producenta lub serwis. Ponadto, z uwagi na zachowanie odpowiedniej struktury i kształtu ogumienia, pojazd podczas dłuższego okresu postoju może być przemieszczany, co przeciwdziała odkształcaniu opon. Zwykle wskazane powyżej zabiegi konserwacyjne odbywają się na zamkniętym terenie lub w garażu, tym niemniej w takich miejscach również dochodzi do wypadków ubezpieczeniowych (tzw. szkody garażowe), w tym także poważnych w skutkach szkód osobowych. Do szkody może również dojść po dokonaniu kradzieży pojazdu czasowo wycofanego z ruchu (szkody wyrządzone przez złodzieja). Oczywistym jest, iż o ile ryzyko wystąpienia szkody w przypadku tego typu postoju jest znacznie mniejsze niż przy normalnym użytkowaniu pojazdu, o tyle, jak wyżej wskazaliśmy, prawdopodobieństwo wystąpienia szkody nadal istnieje.

Uwzględniając fakt, że ryzyko wyrządzenia szkody przy użyciu pojazdu czasowo wycofanego z ruchu jest znacznie mniejsze, w dniu 12 lutego 2010 r. dokonana została nowelizacja m.in. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Nowelizacja ta weszła w życie w dniu 3 kwietnia 2010 r. Przewiduje ona, że jeżeli pojazd zostanie czasowo wycofany z ruchu, a ubezpieczający zwróci się ze stosownym wnioskiem do ubezpieczyciela, składka za obowiązkowe ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych musi zostać obniżona nie mniej niż o 95% za okres, gdy pojazd jest wycofany z ruchu. Niezwłocznie po zakończeniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu należy powiadomić o tym fakcie zakład ubezpieczeń.

Reasumując, właściciele samochodów ciężarowych i przyczep o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 t, ciągników samochodowych, pojazdów specjalnych oraz autobusów mogą zwrócić się do starosty o wycofanie pojazdu z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy (ewentualnie z przedłużeniem do 48 miesięcy). W takiej sytuacji ubezpieczający może wystąpić do swojego ubezpieczyciela w zakresie obowiązkowego OC komunikacyjnego o zmniejszenie składki. Zmniejszenie składki nie może być mniejsze niż 95% jej wysokości.

Odpowiedź na pytanie przygotował r.pr w BRU Aleksander Daszewski, uzupełnień dokonała Małgorzata Więcko - Tułowiecka, główny specjalista w BRU