Odnosząc się do zagadnienia obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych czasowo wycofanych z ruchu przekazujemy poniższe wyjaśnienia, które mają na celu w sposób przystępny wyjaśnić przedmiotową  problematykę.

Od 1 stycznia 2005 r. zgodnie z art. 78a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., nr 108, poz. 908) wprowadzona została możliwość czasowego wycofania pojazdu z ruchu.

Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu dotyczy wyłącznie określonych kategorii pojazdów tj.

• samochodów ciężarowych i przyczep o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5t;
• ciągników samochodowych;
• pojazdów specjalnych;
• autobusów.

Do wydania decyzji w tym zakresie uprawniony jest właściwy starosta na wniosek zainteresowanego podmiotu. Właściciel pojazdu czasowo wycofywanego z ruchu zobowiązany jest uiścić opłatę, złożyć w starostwie do depozytu dowód rejestracyjny pojazdu i tablice rejestracyjne a także odpowiednio zabezpieczyć pojazd. Pojazd może być czasowo wycofany z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy. Okres ten może być przedłużony, jednak łączny okres wycofania pojazdu z ruchu nie może przekraczać 48 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji o jego czasowym wycofaniu z ruchu. Na tle wprowadzonej instytucji pojawiło się zagadnienie istnienia obowiązku ubezpieczenia OC pojazdów czasowo wycofanych z ruchu.

Odnosząc się do niniejszej problematyki po przeprowadzeniu konsultacji m.in. z przedstawicielami Ministerstwa Finansów i Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego słuszne jest przyjęcie następującego stanowiska w sprawie.

W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC związany jest zasadniczo z rejestracją pojazdu. Dyspozycja art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy, która będzie miała zastosowanie do kategorii pojazdów wymienionych w art. 78a prawa o ruchu drogowym wskazuje, iż posiadacz pojazdu mechanicznego obowiązany jest zawrzeć umowę ubezpieczenia OC najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu, z wyjątkiem pojazdów historycznych. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu, z wyjątkiem pojazdów historycznych, przy czym umowa będzie musiała być zawarta przed wprowadzeniem pojazdu do ruchu.

Rozwiązanie umowy ubezpieczenia OC na podstawie art. 33 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych następuje m.in. wskutek wyrejestrowania pojazdu, którego przypadki reguluje art. 79 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Instytucja czasowego wycofania pojazdu z ruchu nie jest tożsama z wyrejestrowaniem pojazdu. Tym samym posiadacze pojazdów czasowo wycofanych z ruchu muszą posiadać w tym okresie ochronę z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Za odmiennym poglądem, co może wprowadzać ubezpieczających w błąd, mogą przemawiać pewne obowiązki nałożone na właściciela pojazdu czasowego wycofanego z ruchu, tj.:

• złożenie do depozytu przy starostwie dowodu i tablic rejestracyjnych (ust. 3);
• zapewnienie wycofanemu czasowo z ruchu pojazdowi postoju poza drogą publiczną i strefą zamieszkania (ust. 5) oraz
• przez odesłanie na podstawie art. 46 ust. 5 - zabezpieczenie przed możliwością jego uruchomienia przez osobę niepowołaną oraz zachowania innych środków ostrożności niezbędnych do uniknięcia wypadku (ust. 5).

Trzeba jednakże podkreślić, iż omawiana zmiana prawa o ruchu drogowym zarówno w przepisie art. 78a jak i przepisach zmieniających nie wprowadziła możliwości rozwiązania, zawieszenia czy zwolnienia z obowiązku posiadania ubezpieczenia OC w okresie czasowego wycofania. Przypadki rozwiązania umowy ubezpieczenia OC posiadaczy reguluje wyżej wskazywany przepis art. 33 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż instytucja czasowego wycofania pojazdu z ruchu nie zmienia zasad funkcjonowania obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, a tym samym na posiadaczu  czy nabywcy wycofanego pojazdu ciąży bezwzględny obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia w zakresie OC.

Podobnie w przypadku pojazdów czasowo wycofanych z ruchu nie istnieje możliwość skorzystania z ubezpieczenia krótkoterminowego na zasadach określonych w art. 27 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, gdyż pojazdy określone w art. 78a nie spełniają przesłanek określonych w tym przepisie.

Ponadto, co jest istotne dla potencjalnych poszkodowanych oraz biorąc pod uwagę gwarancyjny charakter ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych dodatkowo należy potwierdzić konieczność posiadania ubezpieczenia przez posiadaczy pojazdów czasowo wycofanych z ruchu w oparciu o inne równie ważne, w naszej ocenie, argumenty. Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych za szkodę w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, bezpośrednio przy za ładowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania lub postoju.

Art. 34.1. ,,Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

2. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:

1)      wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego;

2)      bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego;

3)      zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego".

Uzupełnienie tego przepisu stanowią także poglądy doktryny prawa ubezpieczeniowego[1] a także ugruntowana linia orzecznictwa. Biorąc pod uwagę powyższe, a także doświadczenie na podstawie różnorodnych stanów faktycznych istnieje szereg zagrożeń zdarzeniami szkodowymi związanych z postojem pojazdu wycofanego czasowo z ruchu. Można sobie m.in. wyobrazić sytuację, gdy w okresie czasowego wycofania pojazdu z ruchu jego silnik podczas postoju, celem zapewnienia jego sprawności, jest uruchamiany w określonych odstępach czasowych przeważnie zalecanych przez producenta lub serwis. Ponadto, z uwagi na zachowanie odpowiedniej struktury i kształtu ogumienia pojazd podczas dłuższego okresu postoju jest przemieszczany, co przeciwdziała jego odkształcaniu. Zwykle wskazane powyżej zabiegi konserwacyjne odbywają się na zamkniętym terenie lub w garażu, tym niemniej w takich miejscach również dochodzi do wypadków ubezpieczeniowych, także poważnych w skutkach szkód osobowych. Podobnie do szkody może dojść po dokonaniu kradzieży pojazdu czasowo wycofanego z ruchu (szkody wyrządzone przez złodzieja). Oczywistym jest, iż o ile ryzyko wystąpienia szkody w przypadku tego typu postoju jest znacznie mniejsze niż przy normalnym użytkowaniu pojazdu, o tyle jak wyżej wskazaliśmy, prawdopodobieństwo wystąpienia szkody istnieje.

Uwzględniając fakt, że ryzyko wyrządzenia szkody przy użyciu pojazdu czasowo wycofanego z ruchu jest znacznie mniejsze 12 lutego 2010 r. dokonana została nowelizacja m.in. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK, w ramach której do art. 8 dodano ust. 4-7. Nowelizacja ta weszła w życie 3 kwietnia 2010 r. Przewiduje ona, że jeżeli pojazd zostanie czasowo wycofany z ruchu, a ubezpieczający zwróci się ze stosownym wnioskiem do ubezpieczyciela składka za obowiązkowe ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych musi zostać obniżona nie mniej niż o 95% za okres, gdy pojazd jest wycofany z ruchu. Niezwłocznie po zakończeniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu należy powiadomić o tym fakcie zakład ubezpieczeń.

Z obserwacji rynku wynika, że niektóre zakłady ubezpieczeń stoją na stanowisku, że pomniejszenie składki może być dokonane dopiero po rozwiązaniu umowy. Wynikać ma to z faktu, że dopiero po rozwiązaniu umowy można z pewnością stwierdzić przez ile miesięcy pojazd był czasowo wycofany z ruchu i czy zaistniała szkoda, którą ubezpieczyciel musi naprawić. Tym samym zdarza się, że  składkę z tytułu ubezpieczenia OC trzeba uiścić w całości, a zwrot części składki otrzyma się po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Chcąc uniknąć takiej sytuacji należy poszukiwać oferty, która tego typu rozwiązań nie przewiduje.

Reasumując, właściciel samochodów ciężarowych i przyczep o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5t, ciągników samochodowych, pojazdów specjalnych albo autobusów może zwrócić się do starosty o wycofanie pojazdu z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy (ewentualnie do 48 miesięcy). W takiej sytuacji ubezpieczający może zwrócić się do swojego ubezpieczyciela w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych o zmniejszenie składki. Zmniejszenie składki musi być nie mniejsze niż 95% jej wysokości za okres czasowego wycofania pojazdu z ruchu.

Dodatkowo, jeżeli chcecie Państwo rozszerzyć swoją wiedzę i uzyskać szerszy zakres informacji na omawiany wyżej temat zapraszamy do zapoznania się z następującymi opracowania i treściami:

- Kiedy samochód jest w ruchu (orzecznictwo)

- Marcin Bielecki - Obowiązek ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych czasowo wycofanych z ruchu, a wysokość składki - Monitor Ubezpieczeniowy nr 43 - wrzesień 2010

- Kiedy zwrot składki za okres wycofania pojazdu z ruchu? (informacja prasowa)

W przypadku, gdyby Państwa problemy wymagały szerszego wyjaśnienia zapraszamy do skorzystania z porad ekspertów udzielanych podczas dyżurów telefonicznych. Dyżury te odbywają się od poniedziałku do piątku pod numerem telefonu: 22 333-73-28 w godzinach 8.00 - 16.00 oraz 17.00 - 19.00.

Opracowanie przygotował Aleksander Daszewski, r.pr. koordynator w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych, aktualizacji i uzupełnień dokonała Małgorzata Więcko-Tułowiecka, główny specjalista w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych oraz Marcin Bielecki, specjalista w Biurze Rzecznik Ubezpieczonych

[1] Por. poglądy A. Wąsiewicza (w:) M. Orlicki, M. Wąsiewicz (oprac.), Ubezpieczenia Komunikacyjne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Poznań 2001.