Projekt ogranicza możliwość obrotu ziemią. Grunty rolne - w myśl projektu - będzie mógł kupić tylko rolnik albo osoba z wykształceniem rolniczym. Projekt wprowadza też obowiązek osobistego uprawiania zakupionej ziemi i tak zwanego pierwokupu sąsiedzkiego. Według wicepremiera-ministra rolnictwa Jarosława Kalinowskiego, ma to ograniczyć możliwość spekulacyjnego obrotu ziemią.
"Ziema rolnicza - powiedział w Sejmie wicepremier Kalinowski - jest specyficznym środkiem produkcji". "Nie powinniśmy wyrażać zgody na spekulowanie ziemią rolniczą w Polsce" - dodał wicepremier.
Ustawa ma też zapobiegać powstawaniu zbyt dużych gospodarstw. Według projektu, nowo powstałe gospodarstwo nie będzie mogło mieć powierzchni przekraczającej 300 hektarów. Natomiast rozdrobnieniu gospodarstw ma zapobiegać przepis mówiący, że nie będzie można z własnej ziemi przeznaczyć do sprzedaży części ziemi mniejszej niż tak zwana podstawowa powierzchnia gospodarstwa rolnego. W zależności od województwa ma ona wynosić od 4 do 20 hektarów.
Według wicepremiera Kalinowskiego, ten zapis nie tylko chroni gospodarstwa przed rozdrobnieniem, ale też sprzyja poprawie struktury polskiego rolnictwa.
Podczas debaty w Sejmie przedstawiciele Samoobrony, Prawa i Sprawiedliwości, PSL i Ligi Polskich Rodzin mówili, że prace nad ustawą powinny pójść w kierunku większego utrudnienia zakupu gruntów rolnych cudzoziemcom. Natomiast według Platformy Obywatelskiej, proponowany projekt zbyt daleko ingeruje w prawa własności i - jak powiedział poseł Platformy Aleksander Grad - może to zakwestionować Trybunał Konstytucyjny. Poseł Grad uważa, że ustawa spowoduje sterowanie obrotem ziemią przez organy administracji. Poseł Grad przypomniał, że w podobnych sprawach Trybunał Konstytucyjny już orzekał, że ustawodawca - chroniąc gospodarstwo rodzinne - nie może naruszać prawa własności, dziedziczenia i wolności działalności gospodarczej.
Projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego państwa dołączy w sejmowych komisjach do dwóch projektów dotyczących tego samego tematu - autorstwa PSL i Prawa i Sprawiedliwości.
