Organizacja Memoriał powstała się pod koniec lat 80-tych. Jej pierwszym przewodniczącym był Andriej Sacharow - radziecki naukowiec, dysydent i laureat pokojowej nagrody Nobla.
Członkowie "Memoriału" zebrali w bazie danych nazwiska ponad 2 i pół miliona osób - ofiar represji okresu radzieckiego. Z inicjatywy "Memoriału" w 1991 roku została przyjęta ustawa o rehabilitacji ofiar represji politycznych.
Dla Polaków stowarzyszenie "Memoriał" jest znane przede wszystkim z walki o poznanie całej prawdy historycznej o mordzie polskich oficerów w Katyniu. Członkowie "Memoriału" również w tym roku uczestniczyli w rosyjskich sądach w kilku procesach dotyczących ujawnienia prawdy o Katyniu.