Jak tłumaczy Sławomir Jacek Żurek - członek zespołu ekspertów, który przygotowywał projekt podstawy programowej z języka polskiego - w kanonie obowiązkowym znalazły się teksty najważniejsze dla polskiej kultury - "Pan Tadeusz" i "Dziady cz.III" Adama Mickiewicza, "Ferdydurke" Witolda Gombrowicz, opowiadania Brunona Schultza, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego oraz "Lalka" Bolesława Prusa.
Umiejętności, a nie wiedza encyklopedyczna - podkreśla Sławomir Jacek Żurek, tłumacząc zasadniczy cel nowej podstawy programowej. Żurek zwraca uwagę, że polska szkoła powinna położyć nacisk na umiejętności takie jak: świadomy odbiór tekstów kultury, rozumienie utworu literackiego, a w końcu sprawne i poprawne posługiwanie się językiem polskim.
Członek zespołu ekspertów, który przygotowywał projekt podstawy programowej z języka polskiego, profesor Krzysztof Biedrzycki z Uniwersytetu Jagiellońskiego, uważa, że redukcja liczby wymaganych lektur nie obniży poziomu w polskich szkołach. Jego zdaniem nowa podstawa stwarza sytuację realistyczną. Profesor Biedrzyński podkreśla, że wymaganie zbyt wielu lektur przynosi skutki odwrotne od zamierzonych. Im wyższe wymagania sformułujemy, tym trudniej będzie je wyegzekwować - dodaje profesor i podkreśla, że mniejszy zakres obowiązkowych lektur umożliwi głebsze ich omówienie.
Wiceminister edukacji Zbigniew Marciniak dodaje, że nowa lista lektur jest dostosowana do poziomu przeciętnego ucznia.
Lista lektur musi teraz przejść przez konsulatacje legislacyjne. Jeśli zostanie zaakceptowana i podpisana przez minister edukacji Katarzynę Hall, zacznie obowiązywać na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjalnej od 2009 roku, zaś na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej od roku 2012.
Do trzeciej klasy szkoły podstawowej, nauczyciele będą decydować samodzielnie, które lektury powinny być przerobione. W kolejnych etapach szkoły podstawowej, uczniowie będą musieli przeczytać co najmniej cztery lektury rocznie, wybrane z listy zaproponowanej przez ministerstwo.
W gimnazjum, nauczyciel będzie musiał przerobić co najmniej cztery duże teksty literackie. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych będą musieli przeczytać przynajmniej pięć lektur, w tym kilka pozycji obowiązkowych. Wyjątek ma stanowić klasa maturalna, gdzie od ucznia będzie się wymagać przeczytania trzech dużych tekstów. Tytuły obowiązkowe będą w spisie lektur oznaczone gwiazdką.