W piątek mija 90 lat od utworzenia Polskiej Agencji Telegraficznej, poprzedniczki Polskiej Agencji Prasowej. 31 października 1918 roku grupa dziennikarzy przejęła krakowski i lwowski oddziały Wiedeńskiego Biura Korespondencyjnego (agencji austriackiej), tworząc zalążek PAT.
Polska Agencja Telegraficzna powstała wraz z odradzającą się po rozbiorach Rzeczpospolitą. 5 grudnia 1918 roku oficjalnie została uznana przez polskie władze za urzędową agencję prasowo- informacyjną.
W czerwcu 1924 roku na mocy rozporządzenia prezydenta RP Polską Agencję Telegraficzną przekształcono w przedsiębiorstwo państwowe działające "na zasadach kupieckich". PAT pozostała głównym ośrodkiem informacji w kraju o życiu politycznym, społecznym, gospodarczym w Polsce i za granicą.
Państwo wspomagało jej działalność, najpierw zamieszczając w jej serwisie - na zasadzie wyłączności i odpłatnie - ogłoszenia, reklamy i zdjęcia instytucji państwowych, potem rozciągając jej monopol na wszystkie ogłoszenia państwowe oraz zdjęcia w obrębie gmachów państwowych.
PAT publikowała 14 biuletynów przedstawiających wydarzenia polityczne, gospodarcze, kulturalne i sportowe z kraju i z zagranicy. Informacje te były tłumaczone na różne języki i stanowiły główne źródło wiadomości o Polsce w prasie zagranicznej.
W 1932 roku PAT umocniła swoją pozycję, rozpoczynając wydawanie urzędowego "Monitora Polskiego". Do innych jej periodyków zalicza się także "Dziennik Urzędowy Rzeczpospolitej Polskiej" i "Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego". W 1934 roku na mocy dekretu prezydenckiego do PAT zostały przyłączone "Drukarnie Państwowe", z ośrodkami w trzech miastach. W roku 1935 Agencja przejęła Instytut Filmowy i zaczęła wydawać kronikę filmową - 10- minutowe filmy wyświetlane były w kinach przed seansami. Do wybuchu II wojny powstało ich ok. 600.
W tym okresie PAT, stale rozwijająca się agencja prasowa, prócz licznej rzeszy pracowników w Warszawie, zatrudniała ponad 50 korespondentów krajowych i 60 zagranicznych. Krajową sieć terenową PAT tworzyło 14 oddziałów z siedzibami w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdyni, Grudziądzu, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Lwowie, Łodzi, Łucku, Poznaniu, Sosnowcu, Toruniu i Wilnie. Sieć zagraniczna liczyła 10 placówek (w Berlinie, Wolnym Mieście Gdańsku, Genewie, Londynie, Moskwie, Nowym Jorku, Paryżu, Rydze, Rzymie i Wiedniu), kontrolowanych przez tamtejszych dyplomatów i służby prasowe MSZ.
W 1935 roku główny dział PAT - informacyjny - tworzyły redakcje: polityczna, gospodarcza, artystyczno-kulturalna, sportowa i prowincjonalna oraz oddzielna zagraniczna.
Po wybuchu wojny PAT opuściła kraj w ślad za rządem RP i zaczęła nadawać depesze najpierw z Paryża, następnie z Londynu, skąd informowała m.in. o pracach rządu na uchodźstwie. Nadawała też korespondencje z Powstania Warszawskiego.
Po wojnie PAT pozostała w Londynie, gdzie publikowała biuletyny dla Polonii o działalności polskich władz na emigracji i na temat sytuacji w kraju. Ostatnią depeszę nadała 8 stycznia 1991 roku.
27 lutego 1991 roku ostatni redaktor PAT Ferdynand Pasiecznik przekazał zbiór archiwaliów PAT Ignacemu Rutkiewiczowi ówczesnemu prezesowi Polskiej Agencji Prasowej. Stanowiło to symboliczne połączenie obu agencji. (PAP)
akn/ ls/ woj/
