Z okazji Dnia Konstytucji 3 maja, na trzy godziny otworzyła wrota dla zwiedzających Cytadela w Grudziądzu (woj. kujawsko-pomorskie). Unikalny pod względem skali i stanu zachowania zabytek techniki obronnej zwykle jest niedostępny, gdyż stacjonuje tu armia.
Wrota Cytadeli, która jest jedną z największych twierdz w Polsce, zostały otwarte dla zwiedzających w piątek, dokładnie w południe. Obiekt jest dostępny do zwiedzania z przewodnikami tylko sporadycznie, zwykle w Dniu Niepodległości.
Tradycyjnie największym zainteresowaniem cieszą się podziemne chodniki minerskie, których łączna długość to ponad 30 km. Dodatkową atrakcją bywa możliwość zobaczenia zahibernowanych w podziemnych chodnikach nietoperzy.
W piątek przygotowano dla gości dodatkowe, niecodzienne atrakcje. Na dziedzińcach twierdzy odbyły się pokazy najnowszych zestawów rozpoznania radioelektronicznego, można było zobaczyć z bliska pojazdy używane podczas misji zagranicznych oraz sprzęt zabezpieczenia logistycznego i ratownictwa drogowego.
Rozkaz budowy twierdzy między Grudziądzem a Kwidzynem wydał tuż po I rozbiorze Polski w 1772 r. król Prus Fryderyk II, przeczuwając zbliżającą się wojnę z Rosją. Do realizacji projektu przystąpiono dwa lata później, o czy zaświadcza zachowany do dziś kamień pamiątkowy z napisem "6 Juni 1776" ustawiony w miejscu, gdzie monarcha osobiście wskazał miejsce budowy.
Grudziądzka cytadela swoją rolę militarną spełniła tylko raz - podczas wojen napoleońskich, kiedy to obroną kierował Holender w służbie pruskiej, generał baron Wilhelm de Courbiere. Formalnie oblężenie zakończył pokój w Tylży zawarty 9 lipca 1807 r. ale w rzeczywistości blokada twierdzy trwała do końca 1807 r.
Grudziądz był jedyną twierdzą pruską, która zdołała oprzeć się wojskom napoleońskim. Generał de Courbiere zyskał sobie tym samym ogromną sławę w całych Prusach i awans na marszałka polnego, a gdy zmarł w 1811 r. jego zwłoki złożono na wałach Cytadeli.
Twierdzę rozbrojono na mocy Najwyższego Rozporządzenia Gabinetowego 24 czerwca 1872 r. Utrzymano ją jedynie jako siedzibę garnizonu i poligon doświadczalny.
Od czasu wojen napoleońskich grudziądzka Cytadela często pełniła funkcję więzienia politycznego, w którym osadzeni byli min. żołnierze Powstania Listopadowego, niemiecki poeta Fritz Reurter, polski patriota Natalis Sulerzyski, pułkownik Edmund Callier, oficerowie Ententy, jeńcy sowieccy z II wojny światowej, a także ludność cywilna. W okresie międzywojennym stacjonował tu 18 Pułk Ułanów.
Dzisiaj Cytadela grudziądzka jest jednym z najbardziej okazałych obiektów XVIII-wiecznej sztuki militarnej w Europie. Mimo burzliwych dziejów samego Grudziądza, który w większości został zniszczony w 1945 roku, obiekt zachował swe założenia architektoniczne i wiele detali świadczących o wysokim poziomie techniki obronnej w końcu XVIII w.(PAP)
olz/ bos/
