Działacze SLD i środowisk lewicowych uczcili w Lublinie 63. rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza, centrum miasta, złożyli kwiaty. Podkreślali, że czczą pamięć ofiar niemieckiego faszyzmu oraz polskich i radzieckich żołnierzy poległych walkach o wyzwolenie Polski.
Na placu litewskim, gdzie znajduje się pamiątkowa płyta, zgromadziło się około 20 działaczy.
"Nie czcimy dziś podporządkowania Polski ZSRR, z czasem niestety ono nastąpiło. Czcimy dzisiaj wyzwolenie Lublina. Czcimy ofiary Majdanka o niepodległą Polskę i wolną Europę, ofiary polskie i ale też i radzieckie, bo młodzi czerwonoarmiści nie wkraczali w nasze granice z myślą o wprowadzeniu stalinizmu. Ginęli na tej ziemi, aby zwalczyć raz na zawsze faszyzm, ramię w ramie z żołnierzem polskim" - powiedział przewodniczący federacji Młodzi Socjaldemokraci w Lublinie Jakub Kwiatkowski.
Zaznaczył, że o rocznicy 22 lipca należy pamiętać "ze względu na to, co było dobre", ale mając świadomość także tego, co było złe. "Zdajemy sobie sprawę, że manifest miał swoje skutki negatywne, ale były one wtórne i odległe w czasie. Ani sam manifest, ani członkowie PKWN nie zakładali w Polsce wprowadzenia komunizmu" - podkreślił.
Władze PRL propagowały przekonanie, że Manifest powstał i został ogłoszony w Chełmie 22 lipca 1944 r. W rzeczywistości PKWN powołany został 21 lipca 1944 r. w Moskwie przy udziale Stalina. W Moskwie też wydrukowano pierwsze egzemplarze Manifestu. Ogłoszono go następnego dnia w audycji radiowej Związku Patriotów Polskich nadanej w Moskwie o 10.45 czasu polskiego. Członkowie PKWN do Chełma przybyli dopiero 27 lipca 1944 r.
Manifest ustanawiał Krajową Radę Narodową jako jedyne legalne źródło władzy w Polsce, a PKWN jako tymczasową władzę wykonawczą. Delegalizował rząd polski w Londynie. Wzywał do walki z okupantem hitlerowskim w sojuszu z Armią Czerwoną, zapowiadał m.in. utworzenie milicji obywatelskiej, bezpłatne nauczanie, reformę rolną. Przewodniczącym PKWN został Edward Osóbka-Morawski z Polskiej Partii Socjalistycznej, wiceprzewodniczącymi Wanda Wasilewska ze Związku Patriotów Polskich i Andrzej Witos, brat słynnego działacza ludowego Wincentego Witosa.
W 1945 r. zniesiono święto odzyskania niepodległości obchodzone przed wojną 11 listopada i zastąpiono je świętem Odrodzenia Polski obchodzonym 22 lipca. Kolejne rocznice ogłoszenia Manifestu PKWN w okresie komunistycznym były najważniejszym świętem państwowym.
Władze komunistyczne w Polsce podkreślały rangę święta wyznaczając na 22 lipca znaczące wydarzenia, np. 22 lipca 1952 r. uchwalono konstytucje PRL, dwa lata później ruszyła Nowa Huta pod Krakowem, w 1974 r. oddano do użytku Trasę Łazienkowską w Warszawie, w 1983 r. zniesiono stan wojenny. Nazwę 22 lipca nadawano ulicom w miastach, zakładom przemysłowym.
Święto 22 lipca zniesiono w 1990 r. i przywrócono Święto Niepodległości 11 listopada. (PAP)
