Stare i nowe górnicze mapy, przybory miernicze i urządzenia do sporządzania map można oglądać na Zamku Żupnym w Wieliczce w ramach otwartej w piątek wystawy "Kartografia Górnicza". Celem wystawy jest podkreślenie znaczenia miernictwa dla rozwoju ośrodków górniczych w Polsce.
Na wystawie prezentowane są najcenniejsze mapy z różnych ośrodków wydobywczych w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Żup Krakowskich, czyli kopalń wielickiej i bocheńskiej, pochodzące z okresu XVII-XX w., a także najnowsze mapy wykonane techniką cyfrową.
Oprócz map dotyczących górnictwa solnego prezentowane są mapy z górnictwa kruszcowego (eksponaty z kopalni złota w Złotym Stoku i srebra w Tarnowskich Górach), górnictwa węgla kamiennego (m.in. XIX-wieczne obiekty z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu), z kopalni siarki w Swoszowicach i z górnictwa naftowego w Bóbrce.
Ekspozycja przedstawia także rozwój techniki mierniczej i sprzętu służącego do pomiaru oraz sporządzania planów i map kopalnianych. Są wśród nich zarówno stosowane od XVI w. w kopalniach sznur z pochyłomierzem i busole, jak i bęben logarytmiczny z końca XIX w. do przeliczeń pomiarów geodezyjnych oraz najnowsze elektroniczne urządzenia pomiarowe.
Ekspozycję wzbogaca oryginał najstarszego atlasu kartografii geologicznej Stanisława Staszica, który stanowił załącznik do jego dzieła "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin polskich" (1815).
"Pierwsze pomiary górnicze prowadzone były już w XV w. W wieku XVII pomiarami w wielickiej kopalni zajmował się matematyk, profesor i rektor UJ Jan Brożek. Przypuszczamy, że z pomiarów Jana Brożka korzystał autor pierwszych, najstarszych planów kopalni wielickiej Marcin German, który w latach 1631-38 wykonał komplet map, składający się z mapy powierzchni miasta Wieliczki i trzech poziomów kopalni. Później te mapy były sztychowane i miedzioryty tych map prezentujemy na wystawie jako najstarsze mapy górnicze na ziemiach polskich" - powiedział PAP dyrektor Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce prof. Antoni Jodłowski.
Jak wyjaśnił, obraz kopalni na starych i nowych mapach nie różni się od siebie, jedynie się uściśla. "Im nowsze mapy, tym są dokładniejsze i pojawiają się na nich różne nowe elementy" - wyjaśnił Jodłowski. "Wydaje się, że mapy kopalni powinny zawierać tylko rozplanowanie wyrobisk, a tymczasem na wielu planach oprócz samych wyrobisk mamy też uwidocznione sposoby zabezpieczania tych wyrobisk. Niektóre plany wskazują także sprzęt, który funkcjonował w poszczególnych wyrobiskach, a więc głównie urządzenia do transportu pionowego, co stanowi znakomite źródło dla badaczy historii techniki górniczej we wszystkich kopalniach" - zauważył dyrektor.
Wystawa prezentowana będzie do 25 lutego 2012 r.
Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce powstało w 1951 roku; jego misją jest ochrona i popularyzacja dziejów górnictwa solnego w Polsce, postrzeganego jako trwałe dziedzictwo ludzkości.
Najstarsze ślady warzenia soli na terenie Wieliczki pochodzą z okresu ok. 3,5 tys. lat p.n.e. Nieprzerwanie od połowy XIII wieku w Wieliczce działa kopalnia soli. Od początku swego istnienia aż do 1772 roku wielicka kopalnia była częścią przedsiębiorstwa zwanego Żupami Krakowskimi i stanowiła własność książęcą, a następnie królewską. W latach 1772-1918 kopalnia znajdowała się pod zarządem władz austriackich, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości stała się własnością Skarbu Państwa. Obecnie sól w Wieliczce uzyskuje się tylko poprzez utylizację zagrażających kopalni wód kopalnianych.
Zorganizowany ruch turystyczny trwa w kopalni od końca XVIII wieku. W 1978 roku kopalnia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. (PAP)
hp/ hes/
