Eksperci uczestniczący w czwartek w debacie poświęconej działalności rosyjskiego noblisty i działacza praw człowieka Andrieja Sacharowa uważają, że jego idee są dziś w Rosji bardzo aktualne.
Sacharow od końca lat 50. występował przeciwko próbom nuklearnym. W 1968 r. napisał słynny artykuł na temat pokoju, postępu i wolności intelektualnej. Całe życie działał na rzecz demokracji i praw człowieka.
"Powinniśmy wyciągnąć moralną lekcję z działalności tego wspaniałego człowieka w sferze obrony praw człowieka" - oświadczył rektor Międzynarodowego Uniwersytetu w Moskwie Gawriił Popow podczas debaty "Idee i działalność Andrieja Sacharowa a współczesna sytuacja w świecie i Rosji" z okazji 85. rocznicy urodzin Sacharowa.
Popow powiedział PAP, że jedyną wartością wyznawaną przez Sacharowa, która doczekała się realizacji, jest zmiana systemu politycznego. Inne pozostają w sferze idei, bo - jego zdaniem - nie ma w Rosji siły społecznej, który potrafiłaby doprowadzić do ich realizacji.
Inny uczestnik debaty, dyrektor Instytutu Gospodarki Rosyjskiej Akademii Nauk Rusłan Grinberg, uważa, że Sacharow chciał połączyć wolność świata kapitalizmu ze sprawiedliwością świata komunizmu. "Dziś jesteśmy w sytuacji, gdy zwyciężyli silni" - oświadczył.
Prof. prawa Tatiana Morszczakowa podkreśliła podczas debaty, że sędziowie w Rosji wciąż nie rozumieją, co to jest sprawiedliwy sąd - sprawiedliwy, czyli taki, który broni obywatela. Jej zdaniem społeczeństwo też tego nie rozumie, stojąc na stanowisku, że jeśli zostało popełnione przestępstwo, należy skazać kogokolwiek.
Według sekretarza Związku Dziennikarzy Rosji Pawła Gutiontowa, dzisiaj słynny artykuł Sacharowa być może w ogóle by się nie ukazał. "W Rosji nie ma wolności prasy - powiedział PAP. - Za komunizmu wszystko było proste. Istniała cenzura i każdy to wiedział. Teraz w roli cenzorów występują redaktorzy naczelni. Odrzucenie materiału tłumaczą tym, że nie jest dość dobry". Jak podkreślił, w stosunku do początku lat 90. bardzo zawęziła się przestrzeń wyrażania poglądów, które nie są zgodne z linią władzy.
Jak zaznaczył Popow, w demokratycznym państwie mniejszość powinna mieć możliwość wyrażania swoich poglądów, a dzisiaj tak nie jest. Jego zdaniem pluralizm będzie możliwy tylko wtedy, gdy powstanie niezależna ekonomicznie klasa obywateli. "Ten, kto jest na garnuszku władzy, nigdy się jej nie sprzeciwi" - podkreśla Popow. Dlatego też tak ważne jest - jego zdaniem - wspieranie w Rosji małego biznesu.
Andriej Sacharow, fizyk nazywany ojcem radzieckiej bomby wodorowej, urodził się 21 maja 1921 roku. Gdy zaczął protestować przeciwko próbom jądrowym i zaangażował się w obronę praw człowieka, wszedł w konflikt z władzami. W 1975 r. przyznano mu pokojową Nagrodę Nobla. W 1979 r., gdy skrytykował wejście wojsk sowieckich do Afganistanu, został przymusowo zesłany do miasta Gorki, skąd wyjechał w 1986 r., po ogłoszeniu pieriestrojki. W 1989 r. został deputowanym Rady Najwyższej ZSRR. Zmarł pod koniec tego samego roku.
Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ mc/
