Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej orzekł w czwartek, że zakaz dostępu badaczy do materiałów archiwalnych opatrzonych klauzulą tajności nie narusza prawa do informacji i jest legalnym ograniczeniem chroniącym dane o osobach, których te dokumenty dotyczą.
Tym samym Sąd Najwyższy FR oddalił skargę, jaką w tej sprawie złożyło stowarzyszenie Memoriał, organizacja pozarządowa broniąca praw człowieka i dokumentująca zbrodnie stalinowskie.
Memoriał domagał się uchylenia niektórych przepisów, regulujących dostęp do dokumentów przechowywanych w archiwach państwowych i resortowych, a także do materiałów postępowań karnych i administracyjnych wobec osób represjonowanych z przyczyn politycznych.
Stowarzyszenie kwestionowało m.in. przepis stanowiący, że osoby trzecie - tj. nie sami poszkodowani lub członkowie ich rodzin - mogą uzyskać dostęp do akt dopiero po upływie 75 lat od ich wytworzenia. Przy czym - wyłącznie za zgodą represjonowanych lub ich potomków.
Prawnik Memoriału Daria Suchich argumentowała, że często nie ma możliwości zapytania o zgodę poszkodowanych lub ich bliskich, gdyż osoby te nie żyją. W ten sposób - podkreśliła - wiele dokumentów jest niedostępnych dla historyków.
O rozszerzenie dostępu do dokumentów archiwalnych i akt śledczych osób represjonowanych stowarzyszenie zwróciło się też do prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa.
"Chcemy przeczytać akta sprawy wielkiego poety (Osipa) Mandelsztama. Skąd mamy wziąć upoważnienia od dzieci Mandelsztama, jeśli ich nie ma?" - pytał w lutym na spotkaniu z gospodarzem Kremla szef Memoriału Arsenij Rogiński.
W styczniu Sąd Najwyższy FR oddalił już skargę stowarzyszenia na utajnienie postanowienia Głównej Prokuratury Wojskowej (GPW) Rosji o umorzeniu śledztwa w sprawie Katynia.
W tamtym postępowaniu Memoriał domagał się uznania za niezgodną z prawem decyzji GPW o utajnieniu postanowienia o umorzeniu śledztwa, jakie w latach 1990-2004 prowadziła w sprawie mordu NKWD na polskich oficerach wiosną 1940 roku.
Żądał też uznania za niezgodną z prawem decyzji Komisji Międzyresortowej ds. Ochrony Tajemnic Państwowych o utrzymaniu w mocy decyzji GPW, a także późniejszej decyzji Komisji Międzyresortowej o nieodtajnieniu tego dokumentu na wniosek stowarzyszenia.
Memoriał chciał też, aby sąd uznał za stronę tego postępowania również Federalną Służbę Bezpieczeństwa (FSB)
.
Moskiewski Sąd Miejski odrzucił żądania stowarzyszenia, a Sąd Najwyższy FR utrzymał to orzeczenie w mocy.
Z Moskwy Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ ro/
