Do 10 lat więzienia grozi trzem stalinowskim śledczym oraz sędziemu sądu wojskowego, oskarżonym za trwające trzy lata bezprawne uwięzienie działacza podziemia z lat wojny. Ich proces zaczyna się w poniedziałek przed Wojskowym Sądem Garnizonowym w Warszawie.
W październiku 2006 r. warszawski pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej skierował do sądu akt oskarżenia przeciwko: wicedyrektorowi departamentu śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Wiktorowi L., prokuratorom Naczelnej Prokuratury Wojskowej w Warszawie Marianowi N. i Józefowi Ch. oraz sędziemu Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie Jerzemu Feliksowi G.
Zarzucono im niedopełnianie obowiązków przy kontroli zasadności i terminowości stosowania i przedłużania aresztowania Józefa Stemlera (wiceministra informacji z Delegatury Rządu na Kraj, uniewinnionego w 1945 r. w moskiewskim "Procesie Szesnastu"). "Skutkowało to bezprawnym pozbawieniem wolności pokrzywdzonego z powodu jego wcześniejszej działalności w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, łącznie trwającym od 11 lutego 1952 r. do 9 lutego 1955 r." - głosi akt oskarżenia.
Jerzemu Feliksowi G. zarzucono ponadto bezprawne pozbawienie wolności związane z aresztowaniem przez trzy miesiące bez odpowiedniej decyzji żołnierki Armii Krajowej.
W śledztwie oskarżeni nie przyznali się do zarzutów. Odpowiadają z wolnej stopy.
Stemler, tak jak piętnastu pozostałych przywódców Polski podziemnej, 27 marca 1945 r. przybył do Pruszkowa na zaproponowane przez stronę sowiecką rozmowy polityczne. Zaproszenie gen. NKWD Iwana Sierowa okazało się pułapką, mającą na celu porwanie przywódców i wywiezienie do Moskwy. 3 miesiące spędzili oni w więzieniu NKWD na Łubiance, gdzie ich "przygotowywano" do pokazowego procesu.
W czerwcu 1945 r. przed sowieckim sądem stanęli: delegat rządu i wicepremier na kraj Jan Stanisław Jankowski, ostatni Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki, przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak (przedstawiciel PPS "Wolność, Równość, Niepodległość"), Stemler, Antoni Pajdak (PPS-WRN), Stanisław Jasiukowicz, Kazimierz Kobylański, Zbigniew Stypułkowski i Aleksander Zwierzyński ze Stronnictwa Narodowego, Józef Chaciński i Feliks Urbański ze Stronnictwa Pracy, Adam Bień, Kazimierz Bagiński i Stanisław Mierzwa ze Stronnictwa Ludowego oraz Eugeniusz Czarnowski i Stanisław Michałowski ze Zjednoczenia Demokratycznego.
Okulickiego skazano na 10 lat więzienia; w 1946 r. został on zamordowany przez NKWD. Jankowski, skazany na 8 lat, zmarł w więzieniu w 1953 r., na dwa tygodnie przed końcem wyroku - prawdopodobnie zamordowany. Skazany na 5 lat Jasiukowicz zmarł w więzieniu. Bień, który otrzymał taki sam wyrok, dożył sędziwych lat, zmarł w Polsce w 1995 r. Skazany na półtora roku Pużak został zwolniony w listopadzie 1945 r., wrócił do Polski. Znów aresztowany przez UB w 1947 r., skazany na 10 lat więzienia, zmarł w 1950 r. w więzieniu. Do emigracji zmuszono skazanego na rok więzienia Bagińskiego. Zwierzyńskiego skazano na 8 miesięcy więzienia, Czarnowskiego - na pół roku, Chacińskiego, Mierzwę, Stypułkowskiego i Urbańskiego - na 4 miesiące. Michałowski, Kobylański i Stemler zostali uniewinnieni.
Stemler wrócił do kraju. Po kilku latach stalinowscy śledczy wszczęli przeciwko niemu śledztwo dotyczące "bezprawnego posiadania i rozpowszechniania informacji stanowiących tajemnicę wojskową i państwową". W ramach tego śledztwa Stemler był aresztowany, ale tylko do 10 lutego 1952 r., podczas gdy w więzieniu spędził trzy lata dłużej. Zmarł w 1966 r.
W kwietniu tego roku warszawski sąd garnizonowy orzekł kary więzienia w zawieszeniu wobec innych czterech b. stalinowskich śledczych, oskarżonych o znęcanie się nad przedwojennymi oficerami WP w tzw. sprawie spisku Tatara. (PAP)
sta/ bno/ jra/
