Zapis w ustawie o systemie oświaty upoważniający ministra edukacji do wydania rozporządzenia, określającego m.in. zasady przeprowadzania matur, jest sprzeczny z konstytucją - uznał we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Wyników matur na tej podstawie nie można kwestionować - wynika z orzeczenia.
Dał 18 miesięcy na wydanie nowego upoważnienia. Chodzi o upoważnienie do wydania rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania, promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.
W rozporządzeniu tym zawarte są m.in. szczegółowe przepisy dotyczące warunków, które musi spełnić uczeń, by zdać do następnej klasy, oraz zasady organizowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych, czyli sprawdzianu dla szóstoklasistów, egzaminu gimnazjalnego i matur.
Stwierdzając niezgodność z konstytucją przepisów (artykuł 22 ust. 2 pkt 4 ustawy o systemie oświaty), upoważniających ministra edukacji do wydania rozporządzenia w sprawie oceniania, Trybunał podkreślił, że zagadnienia regulowane ustawą o systemie oświaty są bezpośrednio związane z konstytucyjnym prawem do nauki, dlatego powinny zawierać szczegółowe wytyczne.
Jak zauważył sędzia sprawozdawca Mirosław Granat, warunki i sposób oceniania, klasyfikowanie i promowanie uczniów oraz warunki przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, to są sprawy, które nie mają charakteru technicznego lub pomocniczego, ale całościowo regulują ważną sferę z zakresu systemu oświaty.
Tymczasem - mówił sędzia - rozporządzenie wydane na podstawie upoważnienia uznanego we wtorek przez Trybunał za niekonstytucyjne od 2000 r. było zmieniane 29 razy. "Możliwość łatwego, arbitralnego zmieniania przepisów rozporządzeniowych (...) powoduje, że system oświaty przestaje być stabilny, a brak tej stabilności godzi w konstytucyjne prawo do nauki" - powiedział.
Trybunał dał 18 miesięcy na zmianę niekonstytucyjnych przepisów. Po tym czasie rozporządzenie ws. oceniania wydane na mocy przepisów uznanych za sprzeczne z konstytucją, przestanie obowiązywać.
Jak zaznaczył sędzia Granat, Trybunał badał we wtorek samo upoważnienie, a nie rozporządzenie. Podkreślił, że orzeczenie o niekonstytucyjności upoważnienia nie daje przesłanki wznawiania postępowań w odniesieniu do rozstrzygnięć zapadłych na podstawie tego rozporządzenia.
Trybunał badał sprawę na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Ireny Lipowicz. W swoim wniosku zwróciła ona uwagę, że upoważnienie do wydania rozporządzenia ws. oceniania m.in. nie zawiera szczegółowych wytycznych, a zakres regulacji przekazanej do określenia w rozporządzeniu jest bardzo szeroki. Dlatego - jak zaznaczyła - może dochodzić do sprzeczności z artykułem konstytucji (art. 92 ust 1.), w którym określono, że rozporządzenia są wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
We wniosku Lipowicz zwróciła uwagę, że częsta zmiana przepisów dotyczących zasad przeprowadzania matur powoduje to, że wyniki uzyskane przez różne roczniki nie mogą być ze sobą porównywane, tymczasem wyniki te są podstawą rekrutacji na studia.
Uzasadniając podczas rozprawy wniosek Mirosław Wróblewski z biura RPO mówił także o "uporczywym naruszaniu konstytucji". Przypomniał, że od 2007 r. Trybunał Konstytucyjny przy okazji innych rozstrzygnięć (m.in. dotyczących tzw. amnestii maturalnej) trzykrotnie zwracał uwagę na wadliwość upoważnienia do wydania rozporządzenia ws. oceniania.
Zdanie RPO o niekonstytucyjności tego upoważnienia podzielali też prokurator generalny i Sejm. Poseł Eugeniusz Kłopotek (PSL), reprezentujący przed Trybunałem Sejm, wnioskował o 18 miesięcy na wydanie nowych przepisów upoważniających do wydania rozporządzenia ws. oceniania.
W związku z wyrokiem minister edukacji przygotuje propozycje zmian w ustawie o systemie oświaty i aktach wykonawczych - poinformowało MEN w komunikacie przekazanym PAP.(PAP)
dsr/ abe/ bk/
