# dochodzą informacje nt. przebiegu uroczystości #
1.8.Warszawa (PAP) - Przed pomnikiem Polegli Niepokonani na wolskim Cmentarzu Powstańców Warszawy w sobotę po południu odbyły się uroczystości upamiętniające 65. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Cmentarz wolski jest największą nekropolią Powstania Warszawskiego.
Modlitwę ekumeniczną w intencji poległych i pomordowanych powstańców i cywilnej ludności Warszawy poprowadzili komandor Leon Szot z Kancelarii Kurii Polowej WP, naczelny kapelan wojskowy ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego bp Ryszard Borski, ks. Piotr Lenczewski z prawosławnego ordynariatu WP i ks. Michał Jabłoński z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego. Na zakończenie modlitwy odczytany został list naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha.
Wieńce przed pomnikiem złożyli m.in. kombatanci (w tym prezes Związku Powstańców Warszawskich gen. Zbigniew Ścibor-Rylski i Józef Rell ze Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej), prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej Franciszek Gryciuk, kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusz Krupski i ambasador Gruzji Konstantin Kawtaradze.
Wieniec złożono także w imieniu prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Sejmu RP. W imieniu mieszkańców Woli wieńce złożył m.in. burmistrz dzielnicy Marek Andruk. Hołd powstańcom oddali także kibice warszawskiej Legii.
Na wolskim Cmentarzu Powstańców Warszawy, we wspólnych mogiłach, pochowano ponad 100 tys., w większości bezimiennych, cywilnych mieszkańców Warszawy oraz żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji zbrojnych poległych w walkach, zamordowanych w masowych egzekucjach i spalonych podczas 63 dni Powstania Warszawskiego w różnych dzielnicach miasta. Pochowano tam także ponad 3,5 tys. żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 roku.
Na cmentarzu pochowane są również ofiary rzezi cywilnej ludności Woli, dokonanej przez Niemców i towarzyszące im jednostki kolaboracyjne złożone z Rosjan, Ukraińców, Azerów i Turkmenów w pierwszych dniach powstania. Eksterminacja mieszkańców Woli trwała od tzw. czarnej soboty 5 sierpnia do 7 sierpnia. Ofiarą masowych egzekucji padło w tym czasie ok. 40 tys. osób, rozstrzelanych w różnych punktach dzielnicy. Ciała ofiar palono. Rzeź zakończył rozkaz Hitlera, nakazujący wysyłanie tych, którzy przeżyli, do obozów koncentracyjnych lub do pracy przymusowej.
W 1973 r. w obrębie mogiły kryjącej prochy ok. 50 tys. osób wzniesiony został pomnik "Polegli Niepokonani" autorstwa Gustawa Zemły, przedstawiający postać rannego powstańca, który własnym ciałem osłania wyrwę w barykadzie.
Uroczystości na wolskim cmentarzu zakończył koncert chóralny "Znane pieśni Powstania Warszawskiego w nieznanych dotychczas aranżacjach", połączony z pokazem audiowizualnym. (PAP)
mca/ la/
