W połowie listopada warszawski sąd okręgowy może wydać wyrok w utajnionym procesie byłego szefa MSW Andrzeja Milczanowskiego, oskarżonego o ujawnienie w 1995 r. tajemnicy państwowej w związku ze sprawą rzekomego szpiegostwa ówczesnego premiera Józefa Oleksego.
Na początek listopada sąd wyznaczył ostatnią rozprawę, podczas której zeznawać ma jeden ze świadków, odtworzone zostaną materiały filmowe, strony mają wygłosić mowy końcowe. Jeśli mowy skończyłyby się tego dnia, wyrok mógłby zostać ogłoszony w połowie listopada.
Prokuratura zarzuca Milczanowskiemu, że 21 grudnia 1995 r. w Sejmie ujawnił tajemnicę państwową mówiąc posłom, iż premier Józef Oleksy (SLD) był źródłem informacji dla wywiadu ZSRR, a później Rosji - m.in. podczas swych kontaktów z oficerem KGB Władimirem Ałganowem. Ponadto, zdaniem prokuratury, Milczanowski bezprawnie powiadomił o zarzutach wobec Oleksego ówczesnego prezydenta-elekta Aleksandra Kwaśniewskiego, marszałków Sejmu i Senatu, I prezesa Sądu Najwyższego, prezesa Trybunału Konstytucyjnego i prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz ministra spraw zagranicznych. Milczanowski, któremu grozi do 5 lat więzienia, nie przyznaje się do zarzutu.
We wtorek sąd wysłuchał dwóch świadków: gen. Gromosława Czempińskiego, b. szefa UOP i gen. Henryka Jasika - szefa wywiadu UOP. Żaden nie chciał ujawniać szczegółów swych zeznań z powodu tajności procesu. O przebiegu rozprawy nie wypowiadały się też strony.
Jasik po swoich zeznaniach powiedział jedynie PAP, że pytania Oleksego przed sądem "rozwadniają" jego odpowiedzialność. "Oleksy chętnie nurza w błocie inne osoby, insynuuje" - mówił. Przyznał, że nie jest zaskoczony takim postępowaniem Oleksego. "Taka jest postawa tego człowieka, taki zawsze był - migać się, kręcić, przyciśnięty do muru, będzie strzelać drugiemu w głowę" - powiedział.
W ocenie Czempińskiego sprawa Milczanowski - Oleksy powinna się już dawno zakończyć. Przyznał, że niewiele szczegółów pamięta już ze sprawy sprzed 12 lat. "Jestem zdegustowany, że ciągle nie udało się rozstrzygnąć podstawowych kwestii - czy minister naruszył, czy nie naruszył tajemnicę państwową, a wyjaśniona przed sądem została już sama działalność Oleksego.
"Moim zdaniem nie naruszył żadnych zasad, bo minister ma prawo dysponować tajną informacją i decydować, czy ją ujawnia, czy nie. On jest decydentem w tej sprawie - on decyduje o tym, czy jest tajna, czy może ją ujawnić" - powiedział Czempiński.
Sprawa rzekomego szpiegostwa, ujawniona na kilka dni przed końcem kadencji prezydenta Lecha Wałęsy, wywołała kryzys polityczny. Oleksy zaprzeczył, by był agentem, choć przyznał, że "biesiadował" z Ałganowem. Na początku 1996 r. Oleksy podał się do dymisji, gdy prokuratura wojskowa wszczęła śledztwo w jego sprawie, o co 19 grudnia 1995 wniósł Milczanowski. W kwietniu 1996 r. śledztwo umorzono z powodu niestwierdzenia przestępstwa szpiegostwa. Prokuratura podkreśliła, że materiały zebrane przez UOP nt. Oleksego można traktować "wyłącznie jako poszlaki". Do dziś nie wiadomo, kto był agentem KGB o kryptonimie Olin.
W 1996 roku rząd następcy Oleksego - Włodzimierza Cimoszewicza (SLD) - opublikował w "Białej Księdze" wybór dokumentów sprawy Oleksego, aby dowieść bezpodstawności zarzutów wobec niego. Milczanowski uznał, że ujawniła ona mechanizmy działania polskiego wywiadu. Ówczesny szef MSW Zbigniew Siemiątkowski zapewniał, że nie zagroziło to interesom tajnych służb.
Warszawska prokuratura badała, czy Milczanowski przekroczył obowiązki służbowe, ujawniając tajemnicę państwową, jaką są informacje służb specjalnych o danej osobie. Prokuratura oparła się m.in. na sprawozdaniu sejmowej komisji nadzwyczajnej, która badała legalność działań w sprawie Oleksego. Według przyjętego w 1996 r. przez Sejm sprawozdania, działania w tej sprawie oficerów UOP oraz Milczanowskiego mogły naruszać prawo.
Śledztwo w sprawie Milczanowskiego pierwotnie umorzono w 1998 roku, ponieważ uznano, że minister może odpowiadać tylko przed Trybunałem Stanu. Oleksy odwołał się od tej decyzji do sądu, który w 2000 r. nakazał wznowić śledztwo. W 2001 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł zaś, że minister może odpowiadać przed sądem karnym za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeśli Sejm nie postawi go przed Trybunałem Stanu. We wrześniu 2001 Sejm, większością głosów AWS i UW, zdecydował o umorzeniu postępowania z wniosku posłów SLD o postawienie Milczanowskiego przed Trybunałem.
W maju 2002 prokuratura postawiła Milczanowskiemu formalne zarzuty. "Oskarżenie mnie uważam za przejaw zemsty ze strony SLD" - skomentował to wtedy Milczanowski.(PAP)
ago/ pz/ gma/
