"Celem przedłożonej do podpisu ustawy jest wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie C-530/16 - Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że Polska naruszyła prawo unijne przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zagwarantowania niezależności organizacyjnej i decyzyjnej organu dochodzeniowego - Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych od zarządcy infrastruktury - PKP PLK S.A., nad którym nadzór właścicielski sprawuje w imieniu Skarbu Państwa minister właściwy do spraw transportu" - czytamy w komunikacie.
W dotychczasowym stanie prawnym Państwowa Komisja Badania Wypadków Kolejowych działa przy ministrze właściwym do spraw transportu oraz wykonuje swoje zadania w jego imieniu. Ten sam minister powołuje i odwołuje przewodniczącego Komisji, zastępcę przewodniczącego i sekretarza Komisji oraz jej członków. Stali członkowie Komisji są pracownikami Ministerstwa Infrastruktury, a członkowie doraźni i eksperci są powoływani przez przewodniczącego na podstawie umów cywilnoprawnych, wyjaśniono.
W celu wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym:
- przewiduje wyłączenie Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych ze struktury organizacyjnej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw transportu i umocowanie jej w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych;
- uchyla przepis stanowiący, że Państwowa Komisja Badania Wypadków Kolejowych realizuje zadania w imieniu ministra właściwego do spraw transportu;
- stanowi, że w skład Komisji, oprócz członków stałych, będą mogli wchodzić również członkowie doraźni, wyznaczani przez przewodniczącego Komisji do udziału w postępowaniu z listy członków doraźnych i ekspertów prowadzonej przez przewodniczącego Komisji (obecnie ich listę prowadzi minister właściwy do spraw transportu);
- stanowi, że Przewodniczący Komisji, kierujący jej pracami i reprezentujący Komisję na zewnątrz, będzie powoływany przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Natomiast zastępców przewodniczącego i sekretarza Komisji ma powoływać i odwoływać minister właściwy do spraw wewnętrznych, na wniosek przewodniczącego. Ten sam minister, po zasięgnięciu opinii przewodniczącego, będzie powoływał członków stałych Komisji;
- wskazuje przyczyny odwołania członków komisji - również ta kompetencja będzie należała do ministra właściwego do spraw wewnętrznych;
- uzupełnia katalog wymagań stawianych członkom Komisji o generalny zakaz świadczenia pracy lub usług na rzecz zarządcy infrastruktury kolejowej, przewoźnika kolejowego lub użytkownika bocznicy kolejowej, uchylając jednocześnie zakaz zatrudnienia wyłącznie u zarządcy lub przewoźnika kolejowego, których dotyczyło badane przez Komisję zdarzenie;
- przewiduje, że rezygnacja z członkostwa w Komisji będzie składana ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, po uprzednim powiadomieniu przewodniczącego Komisji;
- stanowi, że obsługę Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, ze swojej części budżetu państwa, ma zapewnić środki na prowadzenie działalności Komisji i jej obsługę oraz określić w drodze zarządzenia regulamin jej działania, wymieniono w komunikacie.
Ustawa zawiera również przepisy dostosowujące i przejściowe regulujące szereg kwestii związanych ze zmianami organizacyjnymi w Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych. Dotychczasowa Komisja działająca przy ministrze właściwym do spraw transportu stanie się Komisją, o której mowa w znowelizowanych przepisach, bez konieczności powoływania nowego organu. Minister właściwy do spraw wewnętrznych oraz obsługujący go urząd przejmą należności i zobowiązania ministra właściwego do spraw transportu oraz obsługującego go urzędu dotyczące funkcjonowania dotychczasowej Komisji.
Postępowania w sprawach poważnych wypadków, wypadków i incydentów, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej przez dotychczasową Państwową Komisję Badania Wypadków Kolejowych, będą kontynuowane przez Państwową Komisję Badania Wypadków Kolejowych, o której mowa w zmienianych przepisach, zakończono.
Ustawa zasadniczo wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
