To niezależna treść redakcyjna. Artykuł zawiera lokowanie efaktor.com.pl
Co to jest zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie? Na czym polega?
Zarządzanie ryzykiem to proces, którego celem jest możliwie duże ograniczenie zagrożeń w biznesie. Zakłada podjęcie działań redukujących ryzyko lub zaniechanie tych, które z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować straty finansowe lub wizerunkowe. Pomaga prowadzić bezpieczny biznes, niezależnie od jego wielkości.
To ciągły i wymagający regularnej optymalizacji proces, który w dodatku może wymagać olbrzymich modyfikacji w trakcie – wraz ze zmianą sytuacji rynkowej. Opiera się na wnioskach wyciąganych z obserwacji i analizy danych, w związku z tym wymaga stałego monitoringu – tak wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i szerzej: branży czy wręcz całego rynku.
Sześć etapów zarządzania ryzykiem w biznesie
Międzynarodowe stowarzyszenie PMI sugeruje podzielenie procesu zarządzania ryzykiem na sześć etapów:
1. Stwórz plan badań ryzyka, określając techniki, procedury i dokumentację.
2. Zidentyfikuj ryzyko, poprzez rozpoznanie jego źródeł i czynników.
3. Dokonaj analizy jakościowej, czyli określenia istotności potencjalnych zagrożeń.
4. Dokonaj analizy ilościowej, czyli oszacowania ryzyka.
5. Stwórz plan zapobiegania, określając techniki, sposoby i finansowanie.
6. Kontroluj ryzyko i monitoruj efekty, weryfikując skuteczność wprowadzonych zmian.
Na początek: zidentyfikuj ryzyko w biznesie
Sun Tzu w Sztuce wojny pisał, że "kto zna wroga i zna siebie, nie będzie zagrożony". W myśl tej zasady, pierwszym krokiem na drodze do zminimalizowania ryzyka w biznesie jest… jego identyfikacja. Najczęściej źródłem będą czynniki makroekonomiczne, takie jak inflacja, poziom bezrobocia czy regulacje prawne – to one odpowiadają za ryzyko niezmienne (stałe). Poza nim lub wraz z nim może występować także ryzyko zmienne (niestałe), powodowane przez czynniki mikroekonomiczne. Do tych ostatnich zaliczają się chociażby strajki pracownicze czy też utrata płynności finansowej.
Identyfikacja niebezpieczeństw ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego wdrożenia zarządzania ryzykiem. I choć sytuacja każdego przedsiębiorstwa jest inna, główne czynniki ryzyka często są podobne. Stosunkowo łatwe do przewidzenia są potencjalne problemy wynikające ze specyfiki branży i rynku, związane choćby z sezonowością surowców lub cen. Nierzadko czynników ryzyka trzeba jednak szukać wewnątrz samej firmy: dyskusyjny sposób podejmowania decyzji przez zarząd, niska jakość pracy wykonywanej przez pracowników oraz ich niewielkie zaangażowanie nie sprzyjają efektywnej działalności biznesu.
Istotnym źródłem ryzyka mogą być również czynniki finansowe, takie jak utrata płynności czy tworzenie się zatorów płatniczych. Konieczne jest jednak także wyjrzenie poza swoją organizację i analiza czynników zewnętrznych: klientów przedsiębiorstwa, dostawców oraz firm tworzących konkurencję.
Podsumowując, najistotniejsze kategorie ryzyka to:
- czynniki zewnętrzne (klienci, dostawcy, jak i konkurencja),
- czynniki operacyjne (sezonowość surowców, zmiany technologiczne, ale też specyfika branży)
- czynniki finansowe (utrata płynności finansowej, tworzenie się zatorów płatniczych)
- czynniki wewnętrzne (źle podejmowane decyzje, niska jakość pracy, małe zaangażowanie, ale też kontrola nad organizacją pracy)
Ryzyka nie wyeliminujesz, ale możesz je zminimalizować
Niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie ryzyka. Jest ono wpisane w prowadzenie biznesu. Stosując odpowiednie metody można jednak skutecznie zminimalizować potencjalne, jak i rzeczywiste zagrożenia.
Dwie metody kontrolowania ryzyka
Zarządzanie ryzykiem można zrealizować przy użyciu rozmaitych sposobów i narzędzi, które to z kolei można podzielić na dwie podstawowe metody:
- redukcja ryzyka (reakcja) – polega na wdrożeniu działań zmniejszających niebezpieczeństw,
- a unikanie ryzyka (prewencja) – polega na eliminacji działań potencjalnie ryzykownych.
Praktyczne sposoby na ograniczanie ryzyka. Jak prowadzić bezpieczny biznes?
Dobrą praktyką jest wdrożenie ładu korporacyjnego, czyli zestawu zasad, według których prowadzi się biznes i się nim zarządza. Należy jasno określić, jak wygląda struktura organizacyjna (i na jej podstawie ustalić linie raportowania). Warto też wprowadzić wyraźny podział zadań pomiędzy poszczególnymi zespołami i zarządem, a także opracować zasady postępowania i wykonywania kontroli zarządczej.
Bardzo ważne jest też również to, by mieć plan działania na wypadek nieoczekiwanych zdarzeń. Krótko mówiąc: zamiast czekać i patrzeć, CZY coś się wydarzy i wtedy myśleć nad rozwiązaniem, lepiej zawczasu wiedzieć, co należy zrobić, JEŚLI to się wydarzy.
Niektórym zagrożeniom można też realnie przeciwdziałać. Weźmy na przykład ryzyko utraty płynności finansowej. Może pojawić się w momencie wejścia na drogę intensywnego rozwoju i podejmowania współpracy z nowymi kontrahentami oraz stosowania faktur o długim okresie spłaty. Rozwiązaniem może być alternatywne finansowanie bieżącej działalności, na przykład poprzez faktoring.
Następnym krokiem jest obserwacja wyników i analiza skuteczności wprowadzanych rozwiązań lub zmian. Zarządzanie ryzykiem to długotrwały proces, który wymaga nieustannego monitoringu i optymalizacji. Prowadzony "zgodnie ze sztuką" potrafi przynieść wymierne rezultaty, realnie zwiększając efektywność i bezpieczeństwo biznesu.