"Lekcje dialogu" - taki tytuł nosi wybór tekstów - wykładów, esejów i wywiadów - autorstwa Adama Krzemińskiego, publicysty "Polityki", znawcy i komentatora spraw polsko-niemieckich. Książkę opublikowała Oficyna Wydawnicza Atut w serii "Zrozumieć Niemcy".
"Co prawda w Polsce mawia się, że Niemców i Polaków łączy tysiąc lat zmagania, to jednak równocześnie jesteśmy od tysiąca lat bliskimi sąsiadami. Łatwo się o tym przekonać zaglądając do książek telefonicznych. W polskich jest mnóstwo nazwisk pochodzenia niemieckiego, a w niemieckich - polskiego. W Berlinie gmach Reichstagu stoi na miejscu dawnego pałacu Raczyńskich, zaś w Warszawie królami Polski byli dwaj Niemcy - bo Sasi to Niemcy" - tak zaczyna się pierwszy z zamieszczonych w wyborze tekstów zatytułowany "Niemcy też są zdolni. Mowa o Grassie"
Jak zaznacza sam Krzemiński we wstępie do książki, zamysłem "Lekcji dialogu" nie jest systematyczna prezentacja stosunków polsko-niemieckich ostatnich czterdziestu czy pięćdziesięciu lat ani "zebranie śmietanki" z ponad tysiąca tekstów, jakie autor w minionych latach opublikował zarówno w prasie polskiej, jak i niemieckojęzycznej.
"Chciałem pokazać pewien układ współrzędnych, historycznych punktów orientacyjnych, oraz zagruntować tło mych zainteresowań, spotkań z sąsiadami, odczytywanie odmiennych kodów kulturowych i religijnych, i wreszcie przeznaczonych do publikacji rozmów, a więc dialogów publicznych, zarówno w formie wywiadów, jak i polemik prasowych" - napisał Krzemiński.
Według niego, te wspólne punkty orientacyjne, które Niemcy i Polacy odmiennie odczytują, to: Grunwald, Pokój Westfalski, rozbiory Polski, ocena Prus w dziejach Europy, a także spojrzenie na nazizm, II wojnę światową oraz jej geopolityczne i moralne konsekwencje.
"W +Lekcjach dialogu+ czytelnik znajdzie próbę odczytania tych momentów zwrotnych polsko-niemieckiej historii jak gdyby na przekór głęboko w nas zakorzenionym stereotypom +dziesięciu wieków zmagań+ polsko-niemieckich - zrozumiałych w czasie gorącej i zimnej wojny, ale mało płodnych w czasie jednoczenia się Europy" - zaznaczył publicysta. Jednocześnie podkreślił, że świadomie w tym zbiorze chciał zachować dystans wobec aktualnej polityki. Pominął też teksty dotyczące zjednoczenia Niemiec.
W książce znalazły się za to szkice dotyczące głównie historii i religii, a także wywiady m.in. z byłym prezydentem Niemiec Richardem von Weizsaeckerem, byłym komisarzem Unii Europejskiej Guenterem Verheugenem, historykiem Heinrichem Augustem Winklerem, teologiem Hansem Kuengiem, filozofem Juergenem Habermasem, pisarzem Guenterem Grassem, hrabiną Marion Doenhoff oraz Bronisławem Geremkiem.
"Myślę, że historia nadal dzieli Polskę i Niemcy. To zresztą zjawisko szersze, dotyczy całej Europy. Łatwiej połączyć gospodarki, administracje polityczne niż połączyć pamięci. (...) Kiedy mówimy o I wojnie światowej, to Francuzi i Niemcy myślą o gigantycznym cmentarzu w Verdun, a my Polacy, że uzyskaliśmy niepodległość. (...) Ja myślę, że pojednanie polsko-niemieckie musi się dokonywać przede wszystkim w perspektywie przyszłości. Natomiast stopniowo trzeba kontynuować prace nad edukacją historyczną" - powiedział w rozmowie z Krzemińskim, w jednym ze swoich ostatnich wywiadów, zmarły przed dwoma laty Geremek.
Wybór tekstów Krzemińskiego opublikowano w serii "Zrozumieć Niemcy", która ma na celu - jak można przeczytać w książce - "przybliżenie i upowszechnienie odpowiadającego wymogom współczesności rozumienia kultury naszego zachodniego sąsiada, rozumienia wolnego od ideologicznych zobowiązań oraz politycznych roszczeń".
W serii prezentowane są prace z zakresu historii, historii literatury i kultury niemieckiej oraz szeroko rozumianych nauk społecznych. Wśród ich autorów są m.in. Stanisław Stomma, Anna Wolff-Powęska, Kazimierz Wóycicki i Klaus Bachmann. (PAP)
dsr/ hes/
