W przeddzień 65. rocznicy operacji AK "Ostra Brama" ambasador Polski w Wilnie Janusz Skolimowski udekorował w niedzielę medalami "Pro Memoria" 15 litewskich Polaków, w tym uczestników walk na wszystkich frontach II wojny światowej i osoby zasłużone w walce o niepodległość Polski.
Ustanowiony w 2005 roku przez Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych medal "Pro Memoria" honoruje wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu.
Również w niedzielę kombatanci, przedstawiciele polskich organizacji społecznych oraz polscy dyplomaci złożyli kwiaty na cmentarzu na Rossie przy miejscu spoczynku serca marszałka Józefa Piłsudskiego i w kwaterach żołnierzy Armii Krajowej.
W Domu Kultury Polskiej odbył się wykład na temat operacji "Ostra Brama" i projekcja poświęconych jej filmów.
W tym roku po raz pierwszy obchody są organizowane wspólnie z oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku.
"Białystok i Wilno w okresie II wojny światowej były ze sobą mocno związane. O tym, jak miała się odbywać akcja +Burza+ w Białymstoku, miało zadecydować Wilno. Gdyby wileńska część akcji przebiegła zgodnie z wytycznymi rządu polskiego w Londynie i gdyby to się sprawdziło w 100 procentach, zostałoby to powtórzone w Białymstoku" - powiedział PAP prof. Jarosław Wołkonowski, badacz dziejów AK na Wileńszczyźnie.
Przypomniał też, że gdy po operacji "Ostra Brama" władze radzieckie podjęły rozbrajanie polskich oddziałów, część żołnierzy AK wycofała się na Białostocczyznę i tam kontynuowała walkę.
Operacja "Ostra Brama" stanowiła część akcji "Burza", zakładającej samodzielne wyzwalanie przez Armię Krajową okupowanych ziem polskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej.
Operacja "Ostra Brama" rozpoczęła się w nocy z 6 na 7 lipca 1944 roku. Oprócz piechoty i artylerii w sile około 17 tys. żołnierzy Niemcy wyprowadzili tam do walki broń pancerną i siły lotnicze. Okręgi Wileński i Nowogródzki AK przeciwstawiły im około 10 tys. żołnierzy, wyłącznie piechoty i kawalerii.
Nie zważając na dużą przewagę wroga, Polakom udało się wyzwolić znaczną część Wilna. 13 lipca, po tygodniu walk, na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę. Flaga była tam tylko kilka godzin. Żołnierze radzieccy zerwali ją i wywiesili czerwony sztandar. Następnie rozbroili dowództwo i żołnierzy AK, z których większość trafiła do więzień lub na zesłanie na Syberię.
Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mc/ dmi/
