Podstawowe przepisy dotyczące młodocianych pracowników znajdziemy w dziale dziewiątym Kodeksu pracy. Przypomnijmy, iż młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
Art. 204 k.p. nie pozwala na zatrudnianie tej kategorii pracowników przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala się w drodze rozporządzenia. Rada Ministrów może jednak zezwolić na zatrudnianie młodocianych przy niektórych rodzajach prac wzbronionych, jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego.
Nowy wykaz prac wzbronionych oraz prac, które mogą być pod pewnymi warunkami wykonywane przez młodocianych zamieszczono w załącznikach do rozporządzenia z dnia 24 sierpnia br.
Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem młodociany w wieku powyżej 16 lat może wykonywać określoną pracę wzbronioną jedynie wtedy, gdy jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego.
Co więcej - zatrudnianie młodocianych przy tego typu pracach nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania młodocianych z czynnościami podstawowymi.
Pracodawca angażujący pracowników młodocianych musi zapewnić im szczególną ochronę zdrowia. Należy brać w szczególności pod uwagę ryzyko wynikające z ich braku doświadczenia, braku świadomości istniejących lub potencjalnych zagrożeń oraz niepełnej dojrzałości fizycznej i psychicznej.
Ochrona młodocianego pracownika polega m.in. na:
· zapewnieniu wykonywania pracy i zajęć na stanowiskach pracy i w warunkach niestwarzających zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia
· zapewnieniu nadzoru nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy przez młodocianych
· informowaniu o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podjętych działaniach dotyczących zdrowia młodocianych
· organizowaniu przerw w pracy dla odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.
Dopuszczenie młodocianych do prac wzbronionych nastąpić może na podstawie oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub w razie istotnej zmiany warunków wykonywania pracy.
Podczas oceny ryzyka uwzględnia się w szczególności:
· ocenę wyposażenia oraz organizacji miejsc pracy i stanowisk pracy młodocianych
· organizację procesów pracy oraz ich powiązanie
· charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne
· formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu
· zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.
Ponadto w każdej komórce organizacyjnej, w której zatrudnieni są młodociani, należy umieścić w widocznym miejscu wykazy prac wykonywanych w danym zakładzie pracy:
· wzbronionych młodocianym
· wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w celu odbycia przygotowania zawodowego.
W ustalaniu wykazów powinien uczestniczyć lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047) weszło w życie 15 grudnia 2004 roku uchylając jednocześnie poprzednio obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 85, poz. 500 z późn. zm.).