"Konkurencja podatkowa między krajami jest dużym wyzwaniem dla funkcjonowania jednolitego rynku UE. Choć od 1999 r. średnia stawka CIT w Unii spadła z 35 do 21,4 proc., to wciąż poszczególne państwa tracą wpływy z powodu przenoszenia zysków przez korporacje międzynarodowe. W 2019 r. straty Niemiec z tego tytułu wyniosły 23 mld dol., a Wielkiej Brytanii 21 mld dol. Jednocześnie ponad połowa przychodów CIT Irlandii i Luksemburga pochodziła właśnie z przenoszenia zysków przez firmy" – czytamy w opublikowanym we wtorek raporcie PIE "Czy nowe zasady opodatkowania firm w UE zmniejszą skalę nieuczciwej konkurencji podatkowej?".
PIE dodał, że KE proponuje ograniczenie konkurencji podatkowej między państwami UE poprzez wprowadzenie m.in. dyrektywy BEFIT (a Business in Europe: Framework for Income Taxation), której głównym celem jest określenie podstawy opodatkowania przez korporacje międzynarodowe według wspólnych reguł.
Kto zyska na zmianach?
Z raportu Instytutu wynika, że beneficjentami zmian będą państwa, które dzisiaj tracą najwięcej konkurencji podatkowej, np. Niemcy, Francja, Włochy czy Hiszpania, oraz państwa, do których transferowany jest zysk, np. Holandia, Belgia, Irlandia czy Luksemburg. PIE wskazał, że według szacunków European Tax Observatory, obowiązywanie minimalnej stawki efektywnego opodatkowania na poziomie 15 proc. będzie wiązać się z wyższymi wpływami budżetowymi w skali UE o co najmniej 86,6 mld euro. Głównymi beneficjentami nowej propozycji będą Belgia, Niemcy i Irlandia. Wzrost wpływów podatkowych w tych państwach wyniesie kolejno 21,8, 15,6 i 13,7 mld euro.
Polska może zyskać dodatkowo nawet 13-14 mld zł rocznie w przypadku obowiązywania w UE systemu z efektywną minimalną stawką CIT na poziomie 15 proc. Dzisiaj Polska należy do grupy krajów, które w umiarkowanym stopniu tracą na występowaniu zjawiska nieuczciwej konkurencji podatkowej (straty z tego tytułu wynosiły w ostatnich latach ok. 7-8 proc. całkowitych przychodów podatkowych z CIT i przekraczały 4 mld zł rocznie), a dzięki zmianom mogłaby całkowicie zniwelować ten problem – stwierdzono w raporcie PIE.
Konkurencja i niższe podatki
Wskazano, że występująca między europejskimi krajami konkurencja podatkowa i postępujące procesy optymalizacji wśród korporacji wielonarodowych doprowadziły do niższego opodatkowania. W latach 2012-2022 r. efektywna stawka CIT na Malcie, we Francji oraz na Węgrzech obniżyła się kolejno o 9, 8 i 8 pkt. proc.
Do dziś obserwujemy duże rozwarstwienie między państwami. Najwyższy poziom efektywnego CIT w 2022 r. odnotowano w Hiszpanii, Niemczech i Francji - wyniósł odpowiednio 29, 29 i 26 proc. Najniższy zaś w Bułgarii, Estonii i na Węgrzech - 9, 10 i 11 proc. - zauważono.
"Polityka podatkowa rządów to główna przyczyna obniżenia udziału podatku CIT w finansowaniu wydatków publicznych. Stawki w krajach UE systematycznie malały od lat 90. W latach 1985-2018 r. średnia globalna stawka podatku dochodowego od osób prawnych spadła dwukrotnie tj. z 49 do 24 proc. Przypisuje się to właśnie rozwojowi agresywnej konkurencji podatkowej. O ile na początku lat 90. średnia stawka CIT w krajach UE rosła do blisko 35 proc., o tyle od początku XXI w. następował dynamiczny spadek" – dodano w raporcie PIE.
Podkreślono, że w 2015 r. aż 36 proc. zysków międzynarodowych korporacji osiągniętych poza krajem ich siedziby zostało przesuniętych do rajów podatkowych. W Unii Europejskiej największymi przegranymi tej sytuacji są kraje, które utrzymują wysokie opodatkowanie zysków przedsiębiorstw. Od 2015 r. skala utraconych wpływów z podatku CIT w relacji do przychodów wzrosła w większości krajów. Najbardziej znaczący wzrost odnotowała Wielka Brytania (z 18 do 32 proc.), ale skala zjawiska jest duża także w największych gospodarkach UE: w Niemczech, Francji, Włoszech i Hiszpanii, a także na Węgrzech.
