Czym jest bezrobocie strukturalne?
Nie każde bezrobocie zależy od indywidualnych wyborów. Wpływ na nie mogą mieć zmiany na rynku pracy. Zjawisko braku zatrudnienia wśród osób zdolnych do podjęcia pracy dzieli się na kilka rodzajów. Przykładami są bezrobocie technologiczne, koniunkturalne, a także strukturalne.
Co to bezrobocie strukturalne? Jest to szeroki brak zatrudnienia występujący najczęściej wskutek upadku pewnych gałęzi gospodarki w kraju. Bardzo często podstawą tego zjawiska są nieadekwatne umiejętności i kwalifikacje osób bezrobotnych w stosunku do zapotrzebowania pracodawców. Umiejętności, wiedza czy poziom wykształcenia bezrobotnych nie odpowiadają wówczas potrzebom rynku.
Jaka jest definicja bezrobocia strukturalnego? Warto zaznaczyć podział na bezrobocie strukturalne sensu stricto i sensu largo. W bezrobociu sensu stricto pomija się przejściowe niedopasowania na rynku pracy, a uwzględnia trwałe niedopasowania strukturalne po stronie popytu na pracę i podaży pracy. Bezrobocie strukturalne sensu largo obejmuje bezrobocie strukturalne sensu stricto, bezrobocie frykcyjne, a także bezrobocie instytucjonalne.
Na czym polega bezrobocie strukturalne? Jakie są jego konsekwencje?
Źródłami bezrobocia strukturalnego są m.in. upadek niektórych branż czy gałęzi, zamykanie dużych zakładów pracy, zmiana struktury gospodarki, postępująca automatyzacja pracy czy brak zapotrzebowania na konkretne kwalifikacje (tyczy się to przestarzałych zawodów). Ten typ bezrobocia pojawia się również wtedy, gdy w danych regionach kraju lub gałęziach gospodarki występuje zastój. Z tego powodu stanowi szczególny problem w tych ośrodkach, gdzie dominuje jedna gałąź przemysłu, np. górnictwo czy hutnictwo.
Bezrobocie strukturalne w wielu przypadkach wiąże się z koniecznością przekwalifikowania lub zmiany miejsca pobytu pracowników. Gdy w mieście górniczym wśród licznych ofert brakuje jednak wakatów dla górników, kandydaci pracujący w górnictwie, mimo gotowości do pracy, pozostają bez zatrudnienia.
Oferty pracy nie pokrywają się wówczas z kompetencjami pracowników. Zmusza to wielu do zmiany miejsca zamieszkania i poszukiwania pracy w innych rejonach. Wysokie koszty przekwalifikowania czy przeprowadzek sprawiają jednak, że zjawisko bezrobocia strukturalnego jest długoterminowe.
Dlaczego pojawia się bezrobocie strukturalne?
Bezrobocie strukturalne spowodowane jest najczęściej recesją lub rozwojem pewnych sektorów gospodarki. Gdy jeden sektor przeżywa kryzys i zwalnia pracowników, inny rozwija się oraz zwiększa zatrudnienie. Bezrobocie strukturalne powstaje, gdy możemy zaobserwować niedopasowanie struktury podaży pracy (posiadanych umiejętności, doświadczenia zawodowego, miejsca zamieszkania) do popytu na nią (rodzajów stanowisk, wymaganych umiejętności, umiejscowień pracy).
W Polsce to restrukturyzacja podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, przemysł włókienniczy pociągnęły za sobą zjawisko bezrobocia strukturalnego. Pojawiło się również na skutek likwidacji PGR-ów. Dlaczego powstaje bezrobocie strukturalne? Innymi powodami mogą być rozwój technologiczny, automatyzacja rynku pracy, czyli zastępowanie pracy ręcznej lub niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy.
Jak można obniżyć bezrobocie strukturalne?
Bezrobocie strukturalne do istotny problem społeczny. Jego zwalczanie jest konieczne, ale też trudne i kosztowne. Niedopasowania kwalifikacyjne wymagają zaś działań długoletnich, związanych z przekwalifikowaniem się i zdobyciem nowych umiejętności przez pracowników.
Największe korzyści w walce z bezrobociem strukturalnym przynosi powstawanie nowych miejsc pracy lub hamowanie procesów zastępowania pracy człowieka nowymi technologiami. Możliwe jest także udzielanie wsparcia w przekwalifikowaniu się lub w zmianie miejsca zamieszkania.
Bezrobocie strukturalne mogłoby się zmniejszyć również w sytuacji, w której państwo udzielałoby pomocy finansowej przedsiębiorstwom, które posiadają problemy gospodarcze. Brak działań może doprowadzić do przekształcenia się bezrobocia strukturalnego w bezrobocie patologiczne.
Utrwalanie się bezrobocia strukturalnego. Jakie ma skutki dla pracowników?
Bezrobocie czy niedopasowania strukturalne obecne są w każdej gospodarce. Bezrobocie strukturalne ma jednak tendencję do długotrwałego utrzymywania się, tak więc prowadzi do niekorzystnych zjawisk społecznych. Do najpoważniejszych skutków trwałego bezrobocia strukturalnego dla pracowników należy zaliczyć: pogorszenie relacji społecznych spowodowane zaniżeniem dobrostanu psychicznego, wykluczenie społeczne spowodowane biedą, zatarcie więzi rodzinnych, zaniżona samoocena itp.
Warto również wspomnieć, że bezrobocie, szczególnie długotrwałe, może prowadzić do wykluczenia z rynku pracy, które później objawia się niechęcią pracodawców do zatrudnienia osoby długotrwale bezrobotnej lub oferowanymi warunkami pracy gorszymi od rynkowych. Bezrobocie strukturalne, szczególnie w długotrwałej formie, prowadzi do wielu niekorzystnych zjawisk społecznych, które mogą przekładać się również na gospodarkę.