Od czterech lat funkcjonują w Polsce przepisy umożliwiające przekształcanie gruntów we własność, ale w pierwszej kolejności objęły one grunty przeznaczone na cele mieszkaniowe. Teraz rząd ogłosił, że użytkowanie wieczyste ma zostać definitywnie zlikwidowane. Firmy i organizacje, które użytkują grunty należące do Skarbu Państwa i samorządów, będą mogły wykupić je na własność.
Według rządu skorzysta na tym ok. 450 tys. podmiotów. Z szacunkowych wyliczeń resortu rozwoju wynika, że prognozowany dochód z tego tytułu dla Skarbu Państwa w 2023 r. ma wynieść od 1,42 mld do 2,85 mld zł. Z kolei samorządy mają wzbogacić się o kwotę od 1,18 mld do 2,37 mld zł.
Likwidacja użytkowania wieczystego "Uszczęśliwianie na siłę"
Gminy, choć potrzebują pieniędzy, to do nowego projektu nie podchodzą ze zbytnim entuzjazmem. Powód? Choć dostaną spory zastrzyk gotówki, to stracą kolejne stałe źródło dochodu. A chodzi o spore pieniądze.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W budżecie Wrocławia na 2023 rok zaplanowano w sumie ponad 6 mln zł kosztów i 39 mln zł dochodów z tytułu użytkowania wieczystego, z czego ponad 10 mln zł to dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Gmina więc na opłatach za użytkowanie wieczyste planuje zarobić w tym roku blisko 29 mln zł.
W Jeleniej Górze wpływy z opłat za użytkowanie wieczyste wyniosły w zeszłym roku 3,5 mln zł.
W dzisiejszych czasach każda kwota robi różnice. Na pewno dodatkowy zastrzyk gotówki przyda się wszystkim gminom, ale musimy pamiętać, że stracimy stałe i przewidywalne źródło dochodu, co będzie kolejnym ciosem w samorządowe finanse. Ważne jest także to, że sami mieszkańcy często wolą skorzystać z opcji użytkowania wieczystego, dzięki czemu nie muszą mieć od razu całej kwoty wartości transakcji - mówi w rozmowie z money.pl Jerzy Łużniak, prezydent Jeleniej Góry.
- Można odnieść wrażenie, że to po raz kolejny jest trochę uszczęśliwianie wszystkich na siłę - dodaje samorządowiec.
Należy jednak podkreślić, że decyzja w tej sprawie ma być dobrowolna. Zmiana statusu własności gruntu nie będzie automatyczna, zależeć będzie od tego, czy przedsiębiorca lub organizacja złożą o to wniosek.
Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku, w mocnych słowach komentuje nowy pomysł rządu: to kolejny element ataku finansowego na samorządy.
Samorządowiec przyznaje, że użytkowanie wieczyste jest przestarzałą instytucją, która w Europie nie funkcjonuje, ale nie ma też wątpliwości, że to rozwiązanie będzie kolejnym ciosem w gminne finanse.
Mamy firmę, a dokładniej galerię handlową, która płaci 2 mln zł rocznie z tytułu użytkowania wieczystego. Zgodnie z umową miasto miało otrzymywać płatności jeszcze przez 85 lat. To 170 mln zł, które wpłynęłoby do kasy miasta. Zobaczymy, jaką teraz uzyskamy rekompensatę - zastanawia się w rozmowie z money.pl prezydent Białegostoku.
Relikt PRL-u odchodzi. "Oglądamy każdą złotówkę"
Posłanka PiS i wiceminister sportu Anna Krupka nie ma wątpliwości, że projekt rządu jest najlepszym rozwiązaniem.
"Wykonujemy tym samym kolejny krok likwidacji reliktu po czasach komunistycznych. Polska jest jedynym krajem w Europie, który posługuje się tego typu formułą. Samorządowcy zwiększali drastycznie ceny na użytkowanie wieczyste - chcemy z tym skończyć" - napisała na Facebooku parlamentarzystka, cytując słowa premiera.
Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca, w rozmowie z money.pl przekonuje, że taka wypowiedź świadczy o braku wiedzy.
- Opłata za użytkowanie wieczyste zależy przede wszystkim od wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot użytkowania wieczystego. Co więcej, Regionalne Izby Obrachunkowe przypominały samorządom, że powinny aktualizować wycenę gruntów i na tej podstawie pobierać zaktualizowane opłaty - mówi samorządowiec.
W rozmowie z money.pl prezydent Chęciński przyznaje, że w sprawie tego projektu ma pewnego rodzaju "rozdwojenie jaźni".
- Każde uszczuplenie gminnej kasy będziemy odczuwać. W dzisiejszych czasach dokładnie oglądamy każdy złotóweczkę, zanim ją wydamy, ale sam jestem totalnym zwolennikiem własności prywatnej i również uważam, że użytkowanie wieczyste to relikt PRL-u, który w końcu trzeba zlikwidować - mówi.
Użytkowanie wieczyste odchodzi do lamusa. "Diabeł tkwi w szczegółach"
Doktor Łukasz Bernatowicz, prezes Związku Pracodawców Business Centre Club, w rozmowie z money.pl przyznaje, że nie ma sensu utrzymywać instytucji użytkowania wieczystego.
- Była ona wprowadzona po wojnie, jako substytut własności, żeby państwo miało na tzw. smyczy takiego właściciela. Od lat wielu trwają rozmowy, jak to użytkowanie wieczyste w rozsądny sposób zlikwidować i do tej pory nie wymyślono dobrego sposobu - mówi ekspert.
Dr Bernatowicz wskazuje na różne grupy i różne interesy, jakie one reprezentują.
- Z jednej strony to stałe źródło dochodów dla samorządów. Z drugiej przedsiębiorcy od dawna domagali się zniesienia użytkowania wieczystego. I oczywiście wypowiadając się w imieniu przedsiębiorców, jestem jak najbardziej "za", ale jak zawsze diabeł tkwi w szczegółach. Pytanie, jaka będzie kwota jednorazowej opłaty, być może nie wszystkich będzie na to stać i to może spowodować, że mechanizm nie zadziała w stu procentach. Kogo będzie stać, ten się przekształci, reszta nie - zauważa ekspert BCC.
Zwraca także uwagę właśnie na sytuację finansową samorządów. Według niego lepszy moment do wprowadzania takich zmian był kilka lat temu.
Niebezpieczne tąpnięcie w VAT. "Absurd do kwadratu"
Teraz budżety gmin dostały po kieszenie przez Polski Ład. Samorządy są pozbawione wielu dochodów, a wydatków wciąż im przybywa. Pytanie kluczowe: co rząd będzie miał samorządom do zaproponowania w zamian? Brak pieniędzy w gminach będzie problemem nie tylko włodarzy, ale wszystkich nas. Przecież każdy chce mieć równą drogę pod domem, czy miejsce w przedszkolu dla dziecka - dodaje dr Bernatowicz.
Likwidacja użytkowania wieczystego. Najważniejsze zasady
Zgodnie z nowymi przepisami organy publiczne nie będą już mogły odmówić sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika, w tym przedsiębiorcy, który złoży wniosek.
Podmioty, które będą mogły skorzystać z tego uprawienia, będą miały rok na złożenie wniosku.
Rząd oferuje jednocześnie bardzo korzystne warunki wykupu państwowych gruntów. Zgodnie z propozycją resortu rozwoju będzie można je wykupić za 20 dotychczasowych opłat rocznych – w przypadku jednorazowego wykupu. Cena za grunt docelowo to równowartość 6, 20, 40, 60 proc. lub więcej wartości rynkowej gruntu.
Przewidziano możliwość płatności w ratach przez maksimum 10 lat – wtedy cena ma wynieść 25-krotność dotychczasowej opłaty rocznej.
Samorządy będą mogły przyjąć te same zasady odpłatności lub określić je samodzielnie.
Wyjątek od wyżej opisanych zasad dotyczyć będzie gruntów niezabudowanych bądź zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe. W takich przypadkach grunt będzie można kupić za zgodą samorządu lub starosty i wojewody pod warunkiem, że umowa trwa minimum 10 lat.
Spod roszczenia wyłączone zostaną grunty Skarbu Państwa powierzone m.in. Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa czy Lasom Państwowym.
Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.