CBDC – co to takiego?
Rezygnacja z fizycznej formy pieniądza w obiegu i wprowadzenie jedynie pieniądza cyfrowego to postulat, który wysuwają ekonomiści na całym świecie. Wiąże się on z pojęciem CBDC. Co to takiego? To skrót od anglojęzycznego wyrażenia "Central bank digital currency", inaczej cyfrowa waluta banku centralnego lub pieniądz cyfrowy banku centralnego.
To narzędzie polityki pieniężnej, jakim już dziś posługują się banki centralne na całym świecie. Wykorzystywany jest on do przeprowadzania transakcji między bankami komercyjnymi. Rachunki takich podmiotów, jakie prowadzą banki centralne, od lat używają wspomnianej cyfrowej waluty.
CBDC należy traktować jako nowoczesną, zupełnie inną formę pieniądza banku centralnego, różniącą się od gotówki i pieniądza dostępnego dla wybranych podmiotów na rachunkach prowadzonych w banku centralnym.
Od pieniądza w formie gotówki CBDC różni wiele. Między innymi:
- forma cyfrowa,
- możliwość programowania – dzięki zastosowaniu automatycznej realizacji transakcji po spełnieniu zadanych warunków,
- możliwość łatwego zastosowania do płatności,
- anonimowość,
- powszechna dostępność.
Nie istnieje jeden, zawsze sprawdzający się, uniwersalny model emisji CBDC. Wszystko zależy od warunków i celów społeczno-gospodarczych, jakim CBDC ostatecznie ma służyć.
Idea CBDC – na czym to ma polegać?
Wprowadzenie CBDC do obiegu w praktyce miałoby zasadniczo polegać na tym, że początkowo waluta cyfrowa miałaby stać na równi z tradycyjnym pieniądzem w formie gotówki – banknotów i monet, ale z zaznaczeniem, że z czasem zostałyby one wyparte przez CBDC.
Takie działanie polegać ma na tym, że bank centralny miałby uprawnienia do emisji pieniądza w formie elektronicznej. CBDC może być wprowadzone dla płatności detalicznych oraz wysokokwotowych albo w ramach jednej jurysdykcji po to, by realizować transgraniczny przepływ środków.
Zakłada się, że CBDC udostępnione osobom fizycznym i przedsiębiorcom ma być traktowany jako powszechnie dostępny i akceptowalny w płatnościach detalicznych środek pieniężny. W pierwszej kolejności ma służyć za środek wymiany, a nie przechowywania wartości.
CBDC może być wprowadzony jako waluta cyfrowa, która będzie traktowana jako prawny środek płatniczy, powszechnie dostępny i pełniący funkcję uzupełnienia względem istniejących banknotów i monet. W innym modelu może on być pieniądzem cyfrowym prowadzącym do zwiększenia efektywności czasowo-kosztowej bezgotówkowych instrumentów płatniczych. W innym przypadku CBDC może być wykorzystywany jako potencjalne narzędzie służące do realizacji polityki przez bank centralny.
Jakie są zagrożenia związane z CBDC?
Nie ulega wątpliwościom, że czekają nas poważne konsekwencje wprowadzenia CBDC. Waluta cyfrowa stać może się podstawowym i jedynym środkiem płatniczym. Jej wdrożenie będzie niosło za sobą określony wpływ na funkcjonowanie:
- systemu bankowego,
- państwa pod względem stabilności finansowej,
- polityki pieniężnej danego kraju,
- systemu płatniczego.
Jednak inny jest podstawowy dylemat banków centralnych, z jakim zmagają się w kontekście różnego rodzaju CBDC oraz podjęcia decyzji, czy i jakie wprowadzić u siebie CBDC. Zagrożeń jest wiele, ale i korzyści z podjęcia takiej decyzji nie brakuje.
Ekonomiczne zagrożenia związane z CBDC
Jakie zagrożenia związane są z wprowadzeniem CBDC? Waluta cyfrowa albo pieniądz cyfrowy banku centralnego musi sprostać wielu kryteriom. Powinien odpowiadać potrzebom społeczno-gospodarczym, być atrakcyjny dla konsumenta, a jednocześnie gwarantować stabilność systemu bankowego i systemów płatniczych. Czy jest to możliwe? Z pewnością, ale przy równoległym wprowadzeniu przejrzystych ram prawnych dla CBDC.
Pod względem ekonomicznym pieniądz cyfrowy banku centralnego niesie wiele potencjalnych zagrożeń. Wprowadzenie CBDC będzie miało liczne konsekwencje z punktu widzenia społeczeństwa i sektora bankowego, które będą dotyczyły źródeł finansowania podejmowanych przedsięwzięć. Może dojść do zmarginalizowania znaczenia depozytów, co pociągnie za sobą zwiększenie znaczenie emisji papierów wartościowych określonego rodzaju.
Kolejną konsekwencją wynikającą z wprowadzenia CBDC może być obniżenie znaczenia banków jako pośredników w systemach płatniczych. Przez to ich wyniki finansowe mogą ulec zmniejszeniu.
Jeśli dojdzie do wprowadzenia pieniądza cyfrowego banku centralnego, naturalną konsekwencją będzie zmiana obecnie obowiązującego modelu działalności bankowej na bardziej wyspecjalizowany w kierunku inwestycji detalicznych czy inwestycji hurtowych. Bank centralny w takim przypadku zyskałby potężne kompetencje w zakresie monitorowania oraz analizowania wszystkich przepływów finansowych.