"Ocalić od zapomnienia. Filmowy zapis wspomnień krakowian o doświadczeniach lat 1939-1956" - to tytuł dokumentu, którego premiera odbędzie się we wtorek w krakowskiej Fabryce Emalia Oskara Schindlera w Krakowie.
Prawie godzinny film składa się z relacji bezpośrednich świadków historii oraz opowieści ich najbliższych.
"Wybrani przez nas bohaterowie czynnie działali w organizacjach konspiracyjnych, byli harcerzami Szarych Szeregów, żołnierzami Armii Krajowej, partyzantami leśnych oddziałów. Wszyscy - z wyjątkiem Yaniny Ecker z domu Leiman, która jako dziecko żydowskie codziennie walczyła o prawo do życia. Z pomocą przyszło jej młode bezdzietnie małżeństwo, Józefa i Tadeusz Latawcowie" - powiedziała PAP Beata Łabno z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, realizatora filmu.
Represje okresu stalinowskiego - jak mówiła przedstawicielka muzeum - w większym lub mniejszym stopniu dotknęły wszystkich bohaterów dokumentu, ale szczególnie Stanisława Ptaka, Henryka Muencha i Józefa Ostafina. Dwaj pierwsi spędzili 10 lat w więzieniach PRL-u. Ostafin został skazany na karę śmierci, którą wykonano w 1947 r. w Krakowie.
Przedstawione w filmie wywiady trwają od czterech do dziewięciu minut, co - jak tłumaczyła Łabno - uwarunkowane jest możliwościami percepcyjnymi widza. W rzeczywistości jednak rozmowy z większością świadków historii trwały kilka godzin. "Zarejestrowaliśmy olbrzymi, bardzo wartościowy merytorycznie materiał. Został on dodatkowo wzbogacony i uzupełniony materiałami archiwalnymi znalezionymi podczas licznych kwerend w archiwach państwowych" - opisała przedstawicielka muzeum.
Oryginalne nagrania z rozmów ze świadkami historii będą po premierze dostępne w bibliotece Fabryki Emalia Oskara Schindlera.
Przedstawicielka muzeum zwróciła uwagę, że misją filmu jest pokazanie, jak bolesne ślady w psychice ocalonych pozostawił niemiecki i stalinowski terror oraz jaką traumą naznaczył ich potomków. Ponadto produkcja ma skłonić widzów do zadania sobie pytania, jaki los by czekał ich samych, gdyby historia zatoczyła koło.
"Ważne jest też stworzenie żyjącym świadkom historii możliwość dania świadectwa. Co więcej, przez odzyskiwanie pamięci i doświadczenie wybranego bohatera poznajemy i popularyzujemy wiedzę o Krakowie" - dodała przedstawicielka muzeum.
Według niej istotna jest także "solidarność pokoleń, zbliżenie do siebie ludzi młodych z tymi w jesieni życia". "Chcielibyśmy zachęcić ludzi młodych do wykorzystania chwili i zadania ważnych pytań swoim dziadkom, babciom; aby po latach młodzi nie zarzucali sobie bierności - aby zdążyli ich zapytać".
Po premierze filmu odbędzie się rozmowa o pamięci i traumie z udziałem historyczki Dobrochny Kałwy, psychiatry prof. Jacka Bomby i socjologa Piotra Filipkowskiego. (PAP)
bko/ as/
