Świadczenia przedemerytalne

Warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego od 1 sierpnia 2004 r.

Zgodnie z przepisami ustawy z 30 kwietnia 2004 r. prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie posiadającej status bezrobotnego, która spełnia warunki do przyznania świadczenia przedemerytalnego określone w art. 2 ust. 1 tej ustawy oraz:

1. pobierała zasiłek dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001 z późn. zm.), przez co najmniej 6 miesięcy, a po upływie tego okresu jest nadal zarejestrowana jako bezrobotna, przy czym do okresu tego wlicza się:

• - okresy, za które zgodnie z art. 75 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia prawo do zasiłku dla bezrobotnych nie przysługiwało,
• - okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych podjętego w tym okresie; w przypadku gdy zatrudnienie lub inna praca zarobkowa ustanie po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje, jeżeli wniosek o przyznanie tego świadczenia zostanie złożony w terminie 14 dni od ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

2. w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3. złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w okresie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, a w przypadku wskazanym w pkt. 1b - wniosek ten złoży w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych

Warunki dodatkowe

W art. 2 ust. 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. zostały określone warunki, które - oprócz wymienionych wyżej - wymagane są do przyznania świadczenia przedemerytalnego. Zgodnie z tym przepisem świadczenie przedemerytalne otrzyma osoba, która: do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, która ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat mężczyzna i posiada okres wymagany do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat mężczyzna i posiada okres wymagany do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.) i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat kobieta oraz 60 lat mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy i posiada okres wymagany do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Ustalenie prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz jego wypłata

Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami.Świadczenie przedemerytalne wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminie płatności wskazanym w decyzji organu rentowego.

Świadczenie przedemerytalne za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę dni w miesiącu kalendarzowym, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni, za które przysługuje świadczenie.

Postępowanie o świadczenie, niezakończone do dnia zgonu osoby ubiegającej się o takie świadczenie, podlega umorzeniu. Świadczenia przedemerytalnego nie wypłaca się - odmiennie niż emerytury i renty - w ramach świadczeń niezrealizowanych.

Przepisy określające zasady wypłaty świadczeń dotyczą świadczeń przedemerytalnych przyznanych na podstawie przepisów ustawy z 30 kwietnia 2004 r., a także świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych przyznanych na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.

Świadczenia przedemerytalne przyznane na podstawie ustawy wypłaca się w terminie płatności wskazanym w decyzji przyznającej to świadczenie, natomiast świadczenia i zasiłki przedemerytalne przejęte przez Zakład z powiatowych urzędów pracy wypłaca się w terminie płatności wskazanym w zawiadomieniu, które ZUS wysłał do każdego uprawnionego.

Ustanie prawa do świadczenia i zasiłku przedemerytalnego

Prawo do świadczenia i zasiłku przedemerytalnego ustaje w przypadku zaistnienia jednej z okoliczności wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 r., a więc:

1. na wniosek osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne,
2. w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury,
3. z dniem osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę,
4. z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadania nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział w nieruchomości przekracza 2 ha przeliczeniowe,
5. wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.

Osoba pobierająca świadczenie lub zasiłek przedemerytalny jest obowiązana zawiadomić organ rentowy wypłacający to świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do tego świadczenia lub zasiłku.

Świadczenie lub zasiłek przedemerytalny pobrane po zaistnieniu jednej z wymienionych okoliczności są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi w trybie art. 138 i następnych ustawy emerytalnej.

Zawieszenie prawa do świadczenia i zasiłku przedemerytalnego

Prawo do świadczenia ulega zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty inwalidzkiej, a także w przypadku podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.

Zbieg prawa do świadczeń

W razie nabycia przez osobę uprawnioną do świadczenia prawa do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego.

Zawieszanie prawa do świadczenia i zasiłku przedemerytalnego oraz zmniejszanie ich wysokości z uwagi na osiąganie przychodu

Począwszy od dnia 1 sierpnia 2004 r. obowiązują zasady zawieszania i zmniejszania wysokości świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, określone w art. 5 i 6 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r.

Organ rentowy zawiesi lub zmniejszy wysokość świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego, w przypadku gdy osoba uprawniona do jednego z tych świadczeń wykonuje pracę podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie ustawy systemowej lub osiąga przychód z tytułu służby pełnionej w tzw. służbach mundurowych.

Przy ustalaniu przychodu wpływającego na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego stosuje się art. 104 ustawy emerytalnej.

Ustawa wprowadziła dwa progi zarobkowe. Pierwszy z nich określa dopuszczalną kwotę przychodu. Jest to kwota stanowiąca 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji, ogłoszonego przez Prezesa GUS do celów emerytalnych.

Ostateczne rozliczenie przychodu uzyskanego przez osobę uprawnioną do świadczenia następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego, ustalonego od 1 marca do ostatniego dnia lutego następnego roku kalendarzowego. Przeprowadzane jest ono w formie rozliczenia rocznego, a jego wynik zależy od tego, jaki przychód uzyskała osoba uprawniona w całym rozliczanym roku i w jakiej wysokości było wypłacane świadczenie lub zasiłek przedemerytalny.

Obowiązki uprawnionego i płatnika składek

Osoba pobierająca świadczenie lub zasiłek przedemerytalny obowiązana jest niezwłocznie powiadomić organ rentowy o osiąganiu przychodu oraz o jego wysokości. Wskazanie wysokości przychodu jest konieczne z uwagi na to, że w zależności od tej wysokości organ rentowy będzie wypłacał świadczenie (zasiłek) przedemerytalne w pełnej wysokości, zmniejszy jego wysokość lub też zawiesi prawo do świadczenia (zasiłku). Obowiązek powiadomienia ZUS o zatrudnieniu lub zawarciu umowy, z tytułu której jej wykonawca objęty jest obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, spoczywa odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę, na właściwej jednostce organizacyjnej.

Z uwagi na to, że przy ustalaniu kwoty zmniejszenia, kwotę przekroczenia przychodu pomniejsza się o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego, osoby prowadzące pozarolniczą działalność powinny wskazać procentową wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz potwierdzić, czy opłaca składkę na ubezpieczenie chorobowe. O ile bowiem składka na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest jednakowa dla wszystkich i wynosi odpowiednio 19,52% i 13%, o tyle składka na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana (ustalana jest w granicach 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru), a opłacanie składki na ubezpieczenie chorobowe zależy od decyzji ubezpieczonego. Natomiast po zakończeniu roku rozliczeniowego, w terminie do końca maja następnego roku świadczeniobiorcy są zobowiązani powiadomić organ rentowy o wysokości przychodu uzyskanego w roku rozliczeniowym.

Obowiązek powiadomienia organu wypłacającego świadczenie przedemerytalne czy też zasiłek przedemerytalny o wysokości przychodu spoczywa - w zależności od rodzaju wykonywanej działalności podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu odpowiednio - na pracodawcy lub zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę, na właściwej jednostce organizacyjnej.