Ze względu na codzienne potrzeby ludności czy użyteczność społeczną, niektóre placówki czy firmy mogą być otwarte w niedzielę i święta. A to oznacza, że pracownicy muszą wykonywać swoje obowiązki w dni zwyczajowo wolne od pracy. Za czynności podejmowane w tym czasie należy im się rekompensata. O czym w związku z tym powinien pamiętać pracodawca?
Granice czasowe niedzieli i święta nie pokrywają się z dobą astronomiczną. Za pracę w te dni uważa się czynności wykonywane pomiędzy godziną 6 w tym dniu a godziną 6 dnia następnego. Pracodawca może jednak ustalić inne ramy godzinowe (np. w regulaminie pracy)
pod warunkiem, że obejmą one kolejne 24 godziny. Okres, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji szefa nie może przy tym przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin w trakcie pięciodniowego tygodnia.
Rekompensata za pracę w ustawowy dzień wolny
Inny dzień wolny w zamian za pracę w niedzielę to podstawowa rekompensata za brak odpoczynku. Pracownik powinien otrzymać go w ciągu 6 dni kalendarzowych poprzedzających pracującą niedzielę lub następujących po niej. Jeśli spełnienie tego warunku nie jest możliwe, należy go zrealizować przed upływem okresu rozliczeniowego.
Osoba zatrudniona w święto również powinna otrzymać do odebrania wolne za przepracowane godziny. W tym przypadku jednak, szef ma czas na wyznaczenie dogodnego terminu zawsze do końca okresu rozliczeniowego. W sytuacji, gdy nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego w terminie ustalonym przez kodeks pracy, szef jest zobowiązany do wypłacenia dodatku do wynagrodzenia. Jego wysokość wynosi 100 proc. za każdą godzinę pracy w święto i niedzielę.
Zgodnie z kodeksem pracy, zatrudnione osoby mogą pracować maksymalnie przez trzy kolejne niedziele z rzędu. Przełożony powinien pamiętać o udzieleniu im przynajmniej jednej wolnej niedzieli w ciągu czterech następujących tygodni i uwzględnić ten zapis w planowanym rozkładzie pracy. Niestosowanie się do tej zasady jest równoznaczne ze złamaniem podstawowych praw pracowniczych, przy czym obowiązek ten nie dotyczy weekendowego systemu pracy.
Kto może pracować święta?
Nie każde przedsiębiorstwo ma prawo funkcjonować w niedziele i dni ustawowo wolne od pracy. Wykaz czynności, które można wtedy wykonywać znajduje się w kodeksie pracy. Na liście znajdują się przede wszystkim placówki, świadczące usługi związane z użytecznością społeczną i codziennymi potrzebami ludności.
Prace dozwolone w niedziele i święta:
1) z uwagi na system pracy:
- praca w ruchu ciągłym;
- praca zmianowa;
- praca w weekendowym systemie czasu pracy;
2) z uwagi na rodzaj pracy:
- w transporcie i w komunikacji;
- przy niezbędnych remontach;
- w zakładowych strażach pożarnych i służbach ratowniczych;
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
- w rolnictwie i hodowli;
- przy pracach polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej, odbieranych poza terytorium RP;
3) z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia, środowiska albo usunięcia awarii;
4) z uwagi na konieczność ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności:
- w zakładach świadczących usługi dla ludności;
- w gastronomii;
- w zakładach hotelarskich;
- w miejscach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku;
- w jednostkach gospodarki komunalnej;
- w zakładach opieki zdrowotnej przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych;
Zlecanie wykonywania pracy w niedzielę lub święto w innych przypadkach niż wyżej wymienione stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Odpowiedzialność za to spoczywa na pracodawcy lub osobach działających w ich imieniu.
##